Microsoft Word musnad abu hanifa ziyouz com doc

 
IMOMI A’ZAM HAYOTI
Imom Abu Hanifaning ismi No‘‘mon ibn Sobitdir. Hijriy 80-yilda (699 m.y) Kufada 
tug‘ildilar. Hijriy 150-yilda (767 m.y)Bag‘dodda vafot etdilar. Islom olamida keng 
tarqalgan Hanafiy mazhabining asoschisidirlar. Imom A’zam shunday derdilar: «Biz bu 
masalada faqat zarurat bo‘lgandagina qiyosga o‘tamiz. Bu shunday: Kitob va Sunnatda, 
sahobalarning hukmlarida dalil topolmasak, sahobalar ittifoq bo‘lgan masalaga amal 
qilamiz. Agar sahobalar ixtilof qilishgan bo‘lsa, illati mushtarak bo‘lgan ikki hukmni bir-
biriga qiyoslaymiz. Sahobalardan boshqalar esa bizlar kabidir». 
«Sen dinda ko‘p qiyos qilmoqdasan. Ilk qiyos etgan iblisdir», degan kishilarga Imomi 
A’zam juma kuni Kufa masjidida mazhabining mohiyatini tushuntirib bunday dedilar: 
«Men Allohning kitobi bilan, so‘ng Rasulullohning (s.a.v.) sunnatlari bilan, undan keyin 
esa sahobalarning qarashlari bilan amal qilaman, agar ular ixtilof qilishgan bo‘lsagina 

---

Musnad. Imom A’zam Abu Hanifa 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
2
qiyosga o‘taman». 
Shunda jamoat Imomning qo‘lini o‘pib: «Siz olimlar sarvarisiz, siz haqingizdagi oldingi 
yomon gumon gap-so‘zlarimiz uchun bizni afv eting», dedilar. Imomi A’zam: «Alloh 
taolo bizni va sizni kechirsin!» deyishdi. («Uqudul javohirul-munifa», 1-5-betlar). 
IMOMNING ZUHDI
Imom A’zam juda ko‘p ibodat qilar edilar. Tahajjud namozini qoldirmasdilar, Qur’oni 
karimni ko‘p tilovat etar edilar. Halol ishlab, halol pul topardilar. Kufa va Bag‘dod 
ulamolariga dars berganlar. 55 marta hajga borganlar. 
IMOM A’ZAMNING ENG MAShHUR TALABALARI
Muhammad ibn al-Hasan, Imom Abu Yusuf, Zufar, Rabia, Vake’ ibn Jarrohlar. 
ASARLARI
Imom A’zamdan talabalari rivoyat qilgan quyidagi: «Fiqhi akbar», «Al-olim va 
mutaallim», «Qadariyyaga ra’ddiya», hadis borasida «Musnad» nomli asarlari mavjud. 
Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilingan bir hadisda: «Ilm Surayyo yulduzida bo‘lsa, uni 
fors kishilari olajak», deya marhamat qilingan. 
Imom Suyutiy aytadiki: «Bu hadisning asli sahihdir. Unda Abu Hanifaga ishora bor. 
Hadisning sahihligi muttafaqun alayhdir» («Zujojatul masobih», 1- jild, 62-bet) 
VAFOTI
Imomi A’zam qamoqxonada vafot etdilar. Qozilikni qabul qilmaganlari uchun qamalgan 
edilar. Imom A’zam vafot qilgan kuni Imom Shofe’iy tug‘ildilar. 
Imom A’zamning jasadlarini Bag‘dod qozisi Hasan ibn Ammora yuvdi. Islom diniga, 
uning usuliga va fiqhda katta xizmatlar qilgan Imom A’zamdan Alloh taolo rozi bo‘lsin. 
Imomi A’zamning: «Ular ham, biz ham odam», degan so‘zlarining mohiyatini anglamay 
mujtahidlikni da’vo qiluvchilar uchun barcha ulamolar yakdillik ila e’tirof etgan mujtahid 
darajasining shartlarini keltiramiz. Ular quyidagilar: 
1. Mujtahid arab tilini barcha lahjalari bilan bilishi. 
2. O’zidan oldin o‘tgan ulamo va fuqaholar ixtilof qilgan masalalarni juda yaxshi bilishi. 
3. Qur’oni karimni to‘la yod olib uni yaxshi tushunishi. Uning turli qiroatlarini bilishi, 
tafsir ilmini o‘rganib, muhkam, mutashobih, nosih va mansuh oyatlarni ajrata olishi, 
Qur’on qissalarini batafsil bilishi. 
4. Hadis ilmini egallab, sahih, sahihbo‘lmagan,muttasil, munqote’, mursal, musnad, 
mashhur va mutavotir hadislarni bilishi. 
5.Taqvodor bo‘lib o‘z ravshini Qur’oni Karim va sunnati nabaviyaga asoslagan bo‘lishi 
lozim. 
Bu fazilatlarga ega kishining ijtihod qilishi va unga kishilarning ergashishi durustdir. 
Ibn Qayim Javziya aytadilar: Ijtihod shartlari bo‘lmagan kishiga Qur’oni Kariim va 
hadislardan to‘g‘ridan to‘g‘ri masala chiqarishi mumkin emas 
Imomi A’zam hazratlari musnadlarida rivoyat qilgan hadislar keltirilgan manbalar 
Tarj
imaga ilova qilindi. Unda hadis istilohlari haqida qisqa ma’lumot berdik. Mazhabimiz 

---

Musnad. Imom A’zam Abu Hanifa