Menejmentda motivlashtirish tushunchasi, modellari va strategiyasi

Frederuk Gertsbergning motivatsiya nazariyasi boisiy tazalanish (мотивационная гигиена)deb yuritiladi, uning asosida qoniqish keltiruvchi mehnat ruhiy sog’lom bo’lishga ham hamkorlik ko’rsatadi degan fikr yotadi.

4. Menejment nazariyasi
Birinchi guruh omillar “gigiyena omillari” deb ataladi. Agar ish joyi iflos, qorong’i, ko’rimsiz bo’lsa, bu mehnatga intilishini sussaytiradi. Aksincha, ish joyi toza, ergonometriknuqtai nazardan benuqson bo’lsa, mehnatga aniq yo’naltirilgan motivlar paydo bo’ladi. Bu yerda pul masalasi ham muhimdir. Ammo pulga inson qadr-qimmatini o’lchovchi sifatida qarash ham xavflidir. Agar pulga intilish insonni butunlay egallab olsa, u ko’payishga moyillik tug’dirib, uni boshqalarga nisbatan buyukligini isbotlashga olib keladi. Natijada kishilardan va jamoadan ajrab qoladi.


4. Menejment nazariyasi
Gertsberg nazariyasi Maslou nazariyasiga zid emas, balki uni to’ldiradi.


Kutish nazariyasi amerikalik ruhshunos В.Врум tomonidan 1964 yilda ishlab chiqilgan. Uning mohiyati shundaki, motivatsiya nafaqat ehtiyojni qondirishga, shuningdek maqsadga erishish uchun tanlangan xohishga ham bog’liq. Kutish nazariyasida 3 ta muhim omilning o’zaro munosabati asosiy o’rinni titadi.
* mehnat xarajatlari (MX) bilan natija (H) o’rtasidagi farqni kutish (MX-N);
* natija (H) bilan rag’batlantirish (P) o’rtasida farqni kutish;
* rag’batlantirishqiymati (Қ), ya’ni qoniqishning yoki qoniqmaslikning nisbiy ko’rsatkichi.


4. Menejment nazariyasi

Adolatlilik nazariyasiga binoan kishilar o’zlari erishgan rag’bat darajasini shu tizimda band bo’lgan boshqa kishilar erishgan rag’bat darajasi bilan qiyosiy taqqoslaydi, ya’ni:
Dj. Adams fikricha, xarajat tarkibida nafaqat xodimning mazkur ishini bajarishga sarflagan mehnati, shu bilan birga uning shu korxonada ishlagan osh staji, malaka darajasi, yoshi, sotsial mavqei kabilar ham inobatga olinadi.