XRONOLOGIK SANALAR V a. oxiri – – O’rta asrlar
V a. oxiri – – O’rta asrlarning birinchi davri
XV a. oxiri – O’rta asrlarning ikkinchi davri
IV – VI aa. – Xalqlarning buyuk ko’chishi
II – IV aa. – Varvar qabilalari urug’ jamoasi bo’lib yashaganlar.
IV a. – Ga’arbiy Yevropada ikki dalalai almashlab ekish joriy etildi.
V – VI aa. – Urug’ jamoasudan qo’shnichilik jamoasiga o’tish uchun sharoit yuzaga keldi.
I a. – Germanlar orasida ijtimoiy va mulkiy tabaqalanish boshlandi.
IV a. – Germandlarda mulkiy tengsizlik kuchaydi.
IV – V aa. – Germanlar qabila ittifoqiga birlasha boshladilar.
IV a. – Chegara hududlaridagi ayrin german qabilalari Rim noiblariga yollanma harbiy xizmatga o’ta boshladilar.
486– y. – Suasson jangi.
X a. – Fransiya davlati hozirgi nomini oldi.
534– y. – Franklar qirolligi Burguniyani istilo qildi.
536– y. – Franklar Provansni bosib oldilar.
561– 584– yy. – Franklar davlatida Xilperik qirolligi.
714– 768– yy. – Pipin Pakana hukmronligi.
768– 814– yy. – Buyuk Karl hukmronligi.
778– y. – Karl Ispaniyaga dastlabki muvaffaqiyatsiz yurish qildi.
772– 804– yy. – Buyuk Karlning sakslarga qarshi urushlari.
800– y. – Buyuk Karl imperatorlik tojini kiydi.
843– y. – Buyuk Karl imperiyasi uchta mustaqil qirollik (Fransiya, Germaniya, Italiya)ga bo’lindi.
919– y. – Sharqiy Frank qirolligi (Germaniya)da Genrix qirol etib saylandi. Saksoniyaliklar sulolasi hukimyat tepasiga keldi.
936– 973– yy. – Otton I hukmronligi.
955– y. – Bavariyadagi Lex daryosi bo’yida Otton I qo’shini vengerlarni mag’lub etdi.
962– y. – Otton I imperatorlik tojini kiydi. “Muqaddas Rim imperiyasi” tashkil topdi.
902– 1806– yy. – “Muqaddas Rim imperiyasi” hukm surdi.
999– 1003– yy. – Silvestr III (Gerbert) – Rim papasi.
407– y. – Rim legionlari Britaniyadan chiqib ketdilar.
600– yy. – Angl– sakslar Bitaniya orolining katta qismini bosib oldilar.
VIII – XI a. o’rtalari – Vikkinglarning bosqinchilik yurishlari.
IX a. – Vikinglar Shimoli– Sharqiy Angliyani bosib oldilar.
X a. – Vikinglar Shimoliy Fransiyani bosib oldilar.
842– y. – Normannlar Londonni bosib oldilar.
871– 900– yy. – Qirol Buyuk Alfred hukmronligi.
879– y. – Buyuk Alfred daniyalilar bilan sulh shartnomasini tuzdi.
1013– y. – Daniya qiroli Angliyaga qarshi yurish qildi.
395– y. – Rim imperiyasi ikki qismga bo’lindi.
VI a. – Konstantinopol, Aleksandriya, Antioxiya, Edessa shaharlari gullab– yashnadi.
527– 565– yy. – Yustinian I hukmronligi.
534– y. – Vizantiya sarkardasi Velisariy Shimoliy Afrikadagi Vandallar davlatiga qarshi yurish boshladi.
VI a. o’rtalari – Slavyan qabilalari Vizantiya imperiyasi hududiga hujum qila boshladilar.
IX – XI aa. – Vizantiyada uzil– kesil feodal munosabatlar qaror topdi.
VI a. – Vizantiyalik tarixchilar “slavyanlar” atamasini qo’llay boshladilar.
M.a. II – I aa. – Slavyan va germanlarning yunon– rim tarixchilari asarlarida tilga olinishi.
VII a. oxiri – Bolgariya podsholigi tashkil topdi.
IX a. – Bolgariya yirik podsholikka aylandi.
893– 927– yy. – Bolgariyada Simeon hukmronligi.
X a. oxiri – Bolgariya podsholigi Vizantiya tomonidan bosib olindi.
643– 701– yy. – Bolgariya davlat asoschisi Asparuxning hayoti va faoliyati.
IX a. oxiri – – Buyuk Moraviya davlati.
920– 935– yy. – Chexiyada knyaz Vatslav hukmronligi.
973– y. – Pragada alohida yepiskoplik tashkil etildi.
XI a. – Germaniya, Chexsiya va Polsha o’rtasida urushlar bo’lib o’tdi.
XI a. – Chexiya knyazi Maroviyani o’ziga qo’shib oldi.
1085– y. – Chex knyazi Bratislav II ga qirol unvoni berildi.
VIII – IX a. – Polshada qabilalar ittifoqi vujudga keldi.
X a. o’rtalari – Polsha davlati tuzildi.
966– y. – Polsha davlatining birinchi knyazi Meshko I xristianlikni qabul qildi.
1018– y. – Boleslav Jasur Rus knyazi Yaroslav Mudriy qo’shinlarini yengib, Kiyevga kirdi.
879– y. – Ryurik vafot etdi. Hokimyat knyaz Olegga o’tdi.
882– y. – Knyaz Oleg Kievni egallab, Kiyev Rusi davlatiga asos soldi.
907– y. – Knyaz Oleg qo’shini Konstantinopolga hujum qildi.
912– 945– yy. – Kiyev Rusida knyaz Igor hukmronligi.
945– y. – Igor drevlyanlar bilan jangda halok bo’ldi.
945– 964– yy. – Knyaginya Olga hukmronligi.
X a.ning 50– yillari – Knyaginya Olga xristianlikni qabul qildi.
964– y. – Kiyev Rusida knyaz Svyatoslav hukmronligi boshlandi.
972– 980– yy. – Svyatoslavning o’limidan keyin taxt vorislari o’rtasida o’zari kurash.
1015– y. – Knyaz Vladimir vafot etdi.
1019– 1054– yy. – Yaroslav Donishmand hukmronligi.
1036– y. – Kiyev yaqinida bjanaqlar mag’lubiyatga uchradilar.
1050– y. – Novgorodda yilnomalar tuzila boshlandi.
XI a.ning – Rus yerlariga qipchoqlarning hujumlari
60– yy.i boshlandi.
1095– y. – Vladimir Monomax qipchoqlar ustidan g’alaba qozondi.
1113– 1125– yy. – Kiyevda knyaz Vladimir Monomax hukmronligi
M.a. IV a. – Platon Afina akademiyasiga asos soldi.
IX a. – Vizantiyada Magnavr oily maktabi ochildi.
1045– y. – Konstantinopolda universitet ochildi.
VII a. – “Grek olovi” ixtiro qilindi.
789– y. – Buyuk Karl tomonidan xalq maktablari joriy etildi.
