Mavzu: To’la energiyaning elementar hajmda o’zgarishi. To’la energiya tenglamasi. Reja: Energiyaning ta’rifi

energiya oqimi deb ataladi. Tartibsiz harakatlanuvchi juda koʻp zar-

ralardan iborat tizimlarning, yaʼni makroskopik jismlarning oʻzaro

taʼsirida issiklik miqdori muhim rol oʻynaydi. Tizimning mexanik

harakatlanishi uchun tashqi kinetik energiyasini, boshqa tizimlar

maydonlarning oʻzaro taʼsiri tashqi potensial energiyasini hosil qiladi.

Tizimning tashqi energiyasi tashqi kinetik va tashqi potensial ener-

giyalari yigʻindisiga teng. Barcha tabiat hodisalari, insonning butun

hayoti va faoliyati energiya bilan bogʻliq. Keng koʻlamli energetika

sohasi energiya tushunchasiga asoslangan. Energiya shakllarini

oʻzaro almashtirish, energiyani uzoq masofalarga uzatish, uning

maʼlum manbalaridan foydalanish, yangi energiya manbalarini qidi-

rish kabi masalalar fan va texnika uchun asosiy muammolardan

biri hisoblanadi. Suv, shamol, oʻrmon, koʻmir, neft, gaz kabi cheklan-

gan yer boyliklaridan katta surʼatlar bilan foydalanilishi natijasida

ular tobora kamayib bormoqda.

Binobarin kishilik jamiyati oldida turgan dolzarb masala yangi ener-

giya manbalarini qidirib topish (Geliotexnika, Geliofizika) va atom

yadrosi hisoblanadi. Hozirgi kunda og’ir element yadrolari bilan

yengil element yadrolari qoʻshilishidan ogʻirroq element yadrolari

paydo boʻlishida ajralib chiqadigan energiyadan foydalanish eng mu-

him masalalardan biri hisoblanadi.

Mexanik energiya ikki turga- potensial va kinetik energiyalarga

bo’linadi.

Ushbu rasmda so’zlarimizni isboti sifatida chaqmoq urishidan energiya hosil bo’lishini ko’rishimiz mumkin.

Kinetik energiya - jismning mexanik harakatdagi energiyasi. Ilgari-

lanma harakatda ishtirok etayotgan moddiy nuqtaning kinetik ener-

giyasi shu nuqta massasi m ni uning tezligi v ning kvadratiga koʻ-

paytmasining yarmiga teng.

Ek= (mv2)/2 (1)