Mavzu: Sirpanish ishqalanish. Dumalanish ishqalanish Darsning texnologik xaritasi

Yangi mavzu bayoni: Sirpanish ishqalanish. Dumalanish ishqalanish

Bir jism ustida boshqa jism sirpanganda ishqalanish vujudga keladi. Bunday ishqalanish sirpanish ishqalanish deyiladi.

Masalan, chana qor ustida sirpanganda, stol ustidagi kitobni surganda sirpanish ishqalanish hosil bo‘ladi.

Jismni dinamometr yordamida tortib joyidan qo‘zg‘atamiz. Jism joyidan qo‘zg‘alish paytida dinamometming ko'rsatishi keskin kamayadi. Dinamometrni tortish orqali jismni tekis harakatlantirsak, dinamometrning ko‘rsatishi o‘zgarmay qoladi. Dinamometr ko'rsatishining ana shu o‘zgarmas qiymati sirpanish ishqalanish kuchiga teng bo'ladi

Demak:

Sirpanish ishqalanish kuchi tinchlikdagi ishqalanish kuchidan kichik bo'ladi.

Tajriba ko'rsatishicha, sirpanish ishqalanish kuchi jismning og‘irlik kuchiga proporsional. Nyutonning uchinchi qonuni bo‘yicha og‘irlik kuchi F_og kattaligi jihatidan tayanchning reaksiya kuchi N ga teng. Demak, sirpanish ishqalanish kuchi reaksiya kuchi N ga proporsional bo‘ladi: