Мавзу: Пул назарияси

Мавзу: Пул назарияси

• РЕЖА:
• Пулнинг назарияси ва қийматининг пул шаклида пайдо бўлиши.
• Пулнинг функциялари.
• Кредит пулларнинг келиб чиқиши ва моҳияти.
• Пул тизими ва унинг элементлари.
• Пул агрегатлари.
• Пул назариясидаги йўналишлар.

Пул

• Бу бошқа неъматларнинг қийматини ўлчаш воситаси ёки айирбошлашда ҳисоб – китобларни амалга ошириш воситаси функцияларини бажарувчи неъматдир.
• У мутлоқ ликвидликка эга бўлган неъматдир.

Пулнинг ўзига хос хусусиятлари

• 1. Пулнинг истеъмол қийматидан бошқа товарларнинг қиймати ўз ифодасини топади.
• 2. Пулда ифодаланган аниқ меҳнатнинг асосини абстракт меҳнат ташкил қилади.
• 3. Пулда ифодаланувчи хусусий меҳнат ижтимоий меҳнат сифатида намоён бўлади.

Пулнинг қиймат шакллари

Пулнинг функциялари

Кредит пуллар

• Вексель
• Банкнот

• Чек
• Пластик карточкалар

Пул муомаласи қонуни

• Пулнинг ўз вазифаларини бажариш жараёнидаги бу тўхтовсиз харакати пул муомаласи дейилади.
• Пул муомаласи қонуни муомалада товарлар массаси, уларнинг нарх даражаси ва пул тезлиги орасидаги иқтисодий боғлиқликни акс эттиради.

Муомала учун зарур бўлган пул миқдорини қуйдаги формула билан ифодалаш мумкин:

• РҚТНМ – КСТНМ + МБТМ – ББҚТМ
• ________________________________
• Пулнинг муомала ва тўлов воситаси сифатидаги ўртача айланиш тезлиги

Ўзбекистон Республикаси пул тизими

• I босқич - 1993 йилдан бошланиб “сўм купонлар” муомалага чиқарилиши.
• II босқич – 1994 йил июлдан бошлаб миллий валюта “сўм” муомалага чиқарилиши

Пул тизимининг турлари

• Металл пуллар тизими
• Биметализм
• Монометализм

• Кредит ва қоғоз пуллар тизими

Ўзбекистон Республикаси пул тизими элементлари

• Пул бирлигининг номи
• Пул бирлигининг турлари: қоғоз ва металл пуллар
• Пулнинг муомалага чиқариш қоидалари
• Пул, кредит, валюта бошқарувини амалга оширувчидавлат органлари
• Миллий валютани чет элга олиб чиқиш ва четдан олиб кириш қоидалари
• Миллий валютани чет эл валютасига алмаштириш тартиби ва давлат томонидан белгиланган курси