Mavzu: Olmon tilidagi gaplarda ikkinchi darajali bo’laklar

. 
4.Ritorik so’roq gap (Der rhetorische Fragesatz). 
Nemis tilida javob talab qilmaydigan, fikrni emotsional tusda, kuchli, ifodali, ta‟sirli qilib 
anglatadigan so‟roq gap turiga ritorik so‟roq gap deyiladi. Bunday so‟roq gaplar nutqqa 
emotsionallik berish, uni hayajonli qilish maqsadida stilistik bir vosita vazifasini bajaradi. 
Ritorik so‟roq gaplarda, birinchidan, so‟roq ichida uning javobi anglashilsa, ikkinchidan, so‟roq 
mazmuni tasdiqni anglatadi. 
Masalan: 
Habe ich Sie nicht vor ihm gewarnt? (-ich habe Sie doch vor ihm gewarnt). Ist das nicht 
zum Lachen? (-Das ist doch zum Lachen). “Wolltest du nicht ins Bett?” (-Du wolltest doch ins 
Bett). 
(H.Kant). 
O‟zbek tilida ham so‟roq gapning bu turi juda keng qo‟llanadi. 
Misollar:
Bolani kim 
sevmaydi? (Hamma sevadi). Bolani sevmaydigan odam bormi? (Yo’q). 
Nemis tili gap strukturasini o‟zlashtirishni osonlashtirish maqsadida quyidagi modellar 
berildi:
 
So’roq so’zsiz so’roq gapda bosh bo’laklarning o’rni 
(Die Stellung der Hauptglieder des 
Satzes im Fragesatz ohne Fragewort) 
Model 1 

---

14 
Gehst du ins Institut? 
Sen institutga boryapsanmi? 
So‟roq so‟zsiz so‟roq gapda kesim nemis tilida gap boshida kelsa, o‟zbek tilida gap oxirida 
kelib, darak gapdagi so‟z tartibidan farq qilmaydi. 
Masalan:
Liest du eine Zeitung? 
Sen gazeta o’qiyapsanmi? 
Wohnt er hier? 
U shu yerda turadimi? 
So’roq so’zli so’roq gapda bosh bo’laklarning o’rni 
(Die Stellung der Hauptglieder im