Mavzu: Olmon tilidagi gaplarda ikkinchi darajali bo’laklar

quriladi.
(Darak gap).
Bino quriladimi?
(Tinglovchidan tasdiq yoki inkor talab
qilib, shu orqali o’sha 
hodisani, faktni aniqlab olish). Bugun institutga bor! (Buyurish; maslahat, altimos, 
intonatsiyaga qarab). 
Gaplar kuzatilgan maqsadga ko‟ra darak gap, so‟roq gap va buyruq gap kabi turlarga 
bo‟linadi. Bu gap turlari kuzatilgan maqsadga ko‟ra 
a)intonatsiya, b)so’z
tartibi, d)maxsus 
so’zlar 
(mas.: so’roq so’zlar)
ning qo‟llanishi bilan bir-biridan farq qiladi. 
Darak gap 
(Der Aussagesatz) 
Darak gap orqali biror narsa, predmet, voqea-hodisa to‟g‟risida biror habar ma‟lum qilinadi 
yoki uni inkor etish xususiyati bilan harakterlanadi. Nemis tilida darak gap kesimi yoki 

---

11 
kesimning tuslanuvchi qismi har doim ikkinchi o‟rinda turadi. Yozuvda darak gapning oxiriga 
nuqta qo‟yiladi. 
Misollar:
 Im Klub trank er stets eine Tasse Kaffee, nichts sonst. S.Woolf hatte 
seinem Vater ein hübsches
Haus gebaut. 
(B.Kellermann). 
O‟zbek tilida gap bo‟laklarining tartibi asosan erkin bo‟lib, kesim odatda gapning oxirida 
keladi. O‟zbek tili gap bo‟laklari tartibi huddi mana shu xususiyati bilan nemis tilidan keskin 
farq qiladi. 
Masalan:
Yozganini o’qiyapman. Bir muddatdan so’ng cho’chib uyg’ondi. Bir 
lahzadan so’ng Nishon aka uydan chiqib ketdi. 
(Mirmuhsin). 
Darak gaplarda ma‟lum fakt, hodisa, habar qilinishi bilan birga unda, ma‟lum formalar 
yordamida gumon, taxmin, istak kabi modal ma‟nolar ham ifodalanishi mumkin. 
Qiyoslang:
Ein Garten musste dort gewesen sein; hier und da blühten noch Blumen …