Mavzu; Oksidlanish qaytarilish reaksiyalari Reja; Oksidlanish qaytarilish reaksiyalari 2

-
Mn7++5e →Mn2+
-
Fe2+-1e→Fe3+
Bu sxemadan ko’rinib turibdiki, marganetsning har bir atomi 5 tadan
elektron qabul qildi, temirning har qaysi atomi esa faqat bitta elektron
berdi. Balans qilish uchun sxemani quyidagicha yozamiz:
-
Mn7++5e→Mn2+ 1 yoki 2
-
Fe2+-1e→Fe3+ 5 yoki 10
3. Sxemadagi oksidlovchi va qaytaruvchi moddalarning formulalari oldiga
tuzilgan sxemadan topilgan koeffitsientlarni yozamiz:
10 FeSO4+2KMnO4+8H2SO4 === 2MnSO4+K2SO4+5Fe2(SO4)3+8H2O
4. Reaktsiyada ishtirok etgan boshqa moddalar uchun (muhit vositasini
o’ynagan H2SO4 uchun) koeffitsient tanlashda tenglamaning o’ng va chap
tomonlarini bir-biri bilan taqqoslab chiqib, tenglamani quyidagicha
yozamiz:
10 FeSO4+2KMnO4+8H2SO4 ==2KMnO4+ K2SO4+5Fe2(SO4)3+8H2O
Ikkinchi misol: Agar bir modda molekulasida ikkita element atomlari
qaytaruvchilik xossalarini nomoyon qilsa, elektronlarning balansini
aniqlashda qaytaruvchi tarkibidagi barcha atomlar yo’qotgan elektronlar
sonining yig’indisi hisobga olinadi:
3+ 2+ 5+ 6+ 2+
As2S3+HNO3+H2O=H3AsO4+H2SO4+NO
Bu reaktsiya uchun elektron balansini tuzamiz:
3+ - 5+ -
2As-2∙2ℓ→2As 4ℓ
-
- - 28 ℓ 3
3S2--3∙8ℓ→3S6+ 24ℓ 84
- -
N5++3ℓ→N2+ 3ℓ 28
Demak, As2S3 ning 3 ta molekulasi yo’qotgan 84 elektronni HNO3 ning 28
ta molekulasi qabul qiladi. Shuning uchun tenglamani koeffitsientlar
quyidagicha yoxiladi:
3 As2S3+28HNO3+4H2O=6H3AsO4+9H2SO4+28NO
Agar biror element atomi oksidlanish-qaytarilish reaktsiyasi natijasida
ikkita birikma tarkibida uchrab, ularning birida o’zining oksidlanish
darajasini o’zgartirib, ikkinchisida o’zgartirimasa, elektron balans sxemasi
tuzilganda oksidlanish darajasini o’zgartirgan birikmani e’tiborga olinadi:
1+ 2- 5+ 2+ 6+ 2+
Cu2S+HNO3→Cu(NO3)2+H2SO4+NO+H2O
Bu reaktsiya uchun elektron balansini tuzamiz:
1+ - 2+ -
2Cu-2∙1ℓ→Cu 2ℓ 3
2- - -

S-8ℓ→S6+	8ℓ
- -
N5++3ℓ→N2+	3ℓ

30
10
Koeffitsientlarni tenglamaga qo’yamiz:
3Cu2S+10HNO3→6Cu(NO3)2+3H2SO4+10NO+8H2O
6 ta mis ioni bilan birikkan 12 ta NO-3 ionini nazarga olsak, unda
tenglamani quyidagicha yozish mumkin:
3Cu2S+22HNO3→6Cu(NO3)2+3H2SO4+10NO+8H2O
II.Xulosa
Ko’pchilik reaktsiyalarda reaktsiyaga kirishuvchi moddalar
tarkibidagi elementlarning valentligi reaktsiya natijasida o’zgarmaydi.
Bunday reaktsiyalarni oddiy reaktsiyalar deyiladi:
AgNO3+NaCl=AgCl↓+NaNO3
Ag++NO3-+Na++Cl-=AgCl↓+Na++NO3-
BaCl2+K2SO4=BaSO4↓+2KCl
Ba2++2Cl- +2K++SO42- =BaSO4↓+2K++2ClBoshqa turdagi reaktsiyalarda elementlarning valentligi o’zgaradi: