Mavzu: Kompleks birikmalar

Сu(OH)₂ holida cho’ktirish mumkinmi ? (K_be 2,110^13).
Yechish. [Cu(NH₃)₄]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan mis ionining kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Cu(NH₃ )₄ ]^2  Cu ^2 4NH ₃
0,1 - x x 4x
NH ₃ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,

Kbe [[CuCu2(NH][NH₃ )₄ ]32]4  x0(,14x)x4  2,11013
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 0,1-x o’rniga 0,1 ning o’zini olamiz.
U holda
x(4x)4  2,11013 yoki x5 8,21017
0,1

x⁵ 8,210^17 ⁵ 820010^20 x 6,110^4 mol/l
Eritmaga OH^- lar kontsentrasiyasi 0,1 mol/l ga yetguncha NaOH qo’shaylik.
Eritmadagi Cu ^2 va OH^ ionlar kontsentrasiyalarining ko’paytmasi:
[Cu^2 ][OH^]² 6,110^4 (10^1 )² 6,110^6
Bu qiymat jadvaldan olingan EK_{Cu(OH )2}  5,010^19 qiymat bilan taqoslanadi.
Topilgan ko’paytma EK_{Cu(OH )2} dan ancha katta. Demak, cho’kma hosil bo’ladi.
6-masala. [Cu(NH₃ )₄ ]SO₄ ning 0,25 M eritmasi berilgan. Shu eritmadan misni
Сu(OH)₂ holida cho’ktirish mumkinmi ? (K_be 2,110^13).
Yechish. [Cu(NH ₃ )₄ ]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan mis ionining kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Cu(NH₃ )₄ ]^2  Cu ^2 4NH ₃
0,25 - x x 4x
NH ₃ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,

K_be [[CuCu2(NH][NH₃ ) ₄ ]3₂]4  0x,(254x_) 4x  2,11013
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 0,25-x o’rniga 0,25 ning o’zini olamiz. U holda quyidagicha bo’ladi.
x(4x)4  2,11013 yoki x5 2,0511016
0,25
x⁵ 2,05110^16 ; x  7,310^4 mol /l
Eritmaga OH^- lar kontsentrasiyasi 0,25 mol/l ga yetguncha NaOH qo’shaylik.
Eritmadagi Cu ^2 va OH^ ionlar kontsentrasiyalarining ko’paytmasi:
[Cu^2 ][OH^]² 7,310^4 (2,510^1 )² 1,810^5
Bu qiymat jadvaldan olingan EK_{Cu(OH )2}  5,010^19 qiymat bilan taqoslanadi.
Topilgan ko’paytma EK_{Cu(OH )2} dan ancha katta. Demak, bu eritmada ham cho’kma hosil bo’ladi.
7-masala. [Zn(NH ₃ )₄ ]Cl₂ ning 0,1 M eritmasi berilgan. Shu eritmadan
Zn(OH)₂ holida cho’ktirish mumkinmi ? (K_be 3,4610^10) .
Yechish. [Zn(NH ₃ )₄ ]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan rux ionining kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Zn(NH₃ )₄ ]^2  Zn^2 4NH₃
0,1 - x x 4x
NH ₃ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,
[Zn2][NH 3 ]4 x(4x)4 3,46
Kbe  [Zn(NH ) ]2  0,1 x  1010
3 4
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 0,1-x o’rniga 0,1 ning o’zini olamiz.
U holda tenglamani yechimi quyidagicha:

x(4x)4  46 10 yoki x5 1,351013 3, 10
0,1
x⁵ 1,3510^13 ; x  2,6710^3 mol/l
Eritmaga OH^- lar kontsentrasiyasi 0,1 mol/l ga yetguncha NaOH qo’shaylik.
Eritmadagi Zn^2 va OH^ ionlar kontsentrasiyalarining ko’paytmasi:
[Zn^2 ][OH^]²  2,6710^3 (10^1 )²  2,6710^5
Bu qiymat jadvaldan olingan EK_{Zn(OH )2}  2,310^17 qiymat bilan taqoslanadi.
Topilgan ko’paytma EK_{Zn(OH )2} dan ancha katta. Demak, cho’kma hosil bo’ladi.
8-masala. K₂[Ni(CN)₄] ning 0,1 M eritmasida Ni ^2 ionlari kontsentrasiyasini
hisoblang. K_be [Ni(CN)₄ ]^2 310^26
Yechish. [Ni(CN)₄ ]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan nikel ionining kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Ni(CN)₄ ]^2  Ni ^2 4CN^
0,1 - x x 4x
CN^ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,

K_be [Ni[Ni^2(CN][CN) ]^2]⁴  x0(,14_x)x⁴  310_26
4
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 0,1-x o’rniga 0,1 ning o’zini olamiz.
U holda
x(4x)4  31026 yoki x5 1,1721029
0,1
x⁵ 1,17210^29 ; x 1,63510^6 mol /l
9-masala. [Ni(NH₃)₄ ]Cl₂ ning 0,1 M eritmasi berilgan. Shu eritmadan
Ni(OH)₂ holida cho’ktirish mumkinmi ? (K_be 1,1210^8).
Yechish. [Ni(NH ₃ )₄ ]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan nikel ionining kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Ni(NH₃)₄]^2  Ni^2 4NH₃
0,1 - x x 4x
NH ₃ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,

K_be [[NiNi2(NH][NH₃ ) ]32]4  x₀(_,14_x)_x4 1,12108
4
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 0,1-x o’rniga 0,1 ning o’zini olamiz.
U holda
x(4x)4 1,12108 yoki x5  4,3751012
0,1
x ⁵ 4,37510^12 ; x  5,3510^3 mol /l
Eritmaga OH^- lar kontsentrasiyasi 0,1 mol/l ga yetguncha NaOH qo’shaylik.
Eritmadagi Ni ^2 va OH^ ionlar kontsentrasiyalarining ko’paytmasi:
[Ni^2 ][OH^]² 5,3510^3 (10^1 )² 5,3510^5
Bu qiymat jadvaldan olingan EK _{Ni(OH )2}  2,010^15 qiymat bilan taqqoslanadi.
Topilgan ko’paytma EK _Ni(OH)2 dan ancha katta. Demak, cho’kma hosil bo’ladi.
10-masala. K₂[Cu(CN)₄ ] ning 0,1 M eritmasidagi kompleks hosil qiluvchi ionning va ligandning kontsentrasiyalarini hisoblang. K_beq.[Cu(CN)₄ ]^2 510^26
Yechish. [Cu(CN)₄ ]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan Cu ^2 va CN^ ionlari kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Cu(CN)₄ ]^2  Cu ^2 4CN^
0,1 - x x 4x
CN^ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,
K_beq. [ Cu[Cu2(CN][CN) ₄ ]₂]4 51028
2 [Cu[(CN)4]²  Kbeq 0,151028 51025 mol /l
Cu  [CN ]4  [0,1]4 
[Cu(CN)₄ ]^2  Cu ^2 4CN^
1 4
5_10^25 x_2_10^24
Demak, Cu ^2 konsentrasiyasi 5_10^25 mol/l ga, CN^ konsentrasiyasi esa
2_10^24 mol/l ga teng ekan.
11-masala. 1.[Ag(NH₃)₂]^, 2. [Cu(NH₃)₄]^2 kompleks ionlarning 1 M eritmasidagi kompleks hosil qiluvchi kumush ionining va ligandning kontsentrasiyalarini hisoblang.
Kbeq.[Ag(NH 3 )2 ] 9,31108 , Kbeq.[Cu(NH 3 )4 ]2  2,141013
Yechish. 1. [Ag(NH₃)₂]^ ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan kumush ionining va ligand NH ₃ ning kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Ag(NH ₃ )₂ ]^  Ag^ 2NH₃
1 - x x 2x
NH ₃ ning konsentrasiyasi 2x bo’ladi,

K_be [Ag][NH 3 ]2  x(2x) 2  9,31108 [Ag(NH ₃ ) ₂ ] 1 x
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 1-x o’rniga 1 ning o’zini olamiz. U
holda
x(2x) 2  9,31108 x3 2,3108 x 2,855103
1
[Ag(NH₃)₂]^  Ag^ 2NH ₃
1 2
2,85510^3 x 5,710^3
Demak, Ag^ konsentrasiyasi x _2,855_10^3 mol/l ga, NH ₃ konsentrasiyasi esa x 5,710^3 mol/l ga teng ekan.
2. [Cu(NH₃)₄]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan Cu ^2 ioni va NH ₃ kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Cu(NH₃)₄]^2  Cu ^2 4NH ₃
1 - x x 4x
NH ₃ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,
[Cu 2][NH 3 ]4 x(4x) 4
Kbeq. _ [Cu(NH ₃ 2 _ 1 x 2,141013
) 4 ]
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 1-x o’rniga 1 ning o’zini olamiz. U
holda
^{x(4x) 4}  2,1410^13 x_⁵ 8,3610^16 ; x 9,6510^4 mol /l
1
[Cu(NH₃)₄]^2  Cu ^2 4NH ₃
1 4
9,6510^4 x = 38,610^4 mol/l
Demak, Cu ^2 konsentrasiyasi 9,65_10^4 , NH ₃ konsentrasiyasi esa
38,610^4 mol/l teng ekan.
12-masala. Quyidagi 1. [Cd(CN)₄ ]^2, 2. [Ag(S₂O₃ )₂ ]^3 kompleks ionlarning beqarorlik konstantalari tegishli ravishda 1,4_10^17 va 2,5_10^14 ga teng. Bu kompleks ionlarning 0,1 M eritmasidagi kadmiy va kumush ionlarining kontsentratsiyalarini aniqlang.
Yechish. 1. [Cd(CN)₄ ]^2 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan
Cd ^2 ionining va ligand CN^ ning kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Cd(CN)₄ ]^2  Cd ^2 4CN^
0,1 - x x 4x
CN^ ning konsentrasiyasi 4x bo’ladi,

Kbeq [[CdCd2(CN][CN) ]2]  x0(,14x)x4 1,41017
4
Dissotsilanish kuchsiz bo’lganligidan 0,1-x o’rniga 0,1 ning o’zini olamiz.
U holda
x(4x)4  17 x 5 5,471021 x 8,863105
1,410 0,1
[Cd(CN)₄ ]^2  Cd ^2 4CN^
1 4
8,863_10^5 x3,5510^4
Demak, Cd ^2 konsentrasiyasi x _8,863_10^5 mol/l ga, CN^
konsentrasiyasi esa x_3,55_10^4 mol/l ga teng ekan.
2. [Ag(S₂O₃ )₂ ]^3 ionning dissotsilanishidan hosil bo’lgan Ag^ va S ₂O₃^2 ionlari kontsentrasiyasini mol/l hisobida x bilan ishoralaymiz.
Bunda: [Ag(S₂O₃ )₂ ]^3  Ag^ 2S₂O₃^2
0,1 - x x 2x
S ₂O₃^2 ning konsentrasiyasi 2x bo’ladi,