mavzu: investitsiya faoliyatida kapital qurilish – mavzu: Kapital qurilish va kapital qo‘yilmalar. Reja

Kapital qurilish jarayoni bosqichlari
 

---

tavsiflanuvchi  qurilish  jarayonlarini  olib  borishning  usullari  va  vositalari)  ishlab 
chiqiladi.  Qurilish  jarayoni  qurilish  maydonida  amalga  oshiriluvchi  asosiy, 
qo‘shimcha  va  xizmat  qiluvchi  texnologik  operatsiyalarning  jami  o‘zaro  aloqalarini 
anglatadi, o‘zaro aloqalar natijasida qurilish mahsuloti yaratiladi. 
Qurilish  ob’ektini  foydalanishga  (ekspluatatsiyaga)  topshirish  bosqichida 
qurilib  bitkazilgan  ob’ektlar  ishga  tushiriladi  va  tayyor  mahsulot  sifatida 
buyurtmachiga  topshiriladi.  Takror  ishlab  chiqarishning  uch  bosqichi  kapital 
qo‘yilmalar  aylanishining  uch  bosqichiga  muvofiq  keladi:  1)  qurilish  –  asosiy 
fondlarni  barpo  etish  shakli  sifatida;  2)  qurilish  mahsulotining  asosiy  fondlarga 
aylanishi  shakli  sifatida;  3)  pul  mablag‘larini  mahsulotga  aylantirish  maqsadida 
takror ishlab chiqarishning navbatdagi bosqichiga tayyorgarlik ko‘rish.  
Ishlab  chiqarish  ob’ekti  qurilishining  davomiylik  sikli  qurilish  maydonini 
rejalashtirishdan  boshlab  to  uni  ishga  tushirishgacha  (ekspluatatsiya)  bo‘lgan  oraliq 
vaqtni  (davrni)  ifodalaydi.  Kapital  qurilish  tizimida  investitsiya  jarayonlarining 
asosiy  qatnashchilari  sifatida  investorlar,  buyurtmachilar,  quruvchilar,  pudratchilar, 
loyihalashtiruvchilar ishtirok etadi.  
Investor  –  o‘z  mablag‘larini,  qarzga  olingan  va  jalb  etilgan  mablag‘larni, 
mulkiy  boyliklarni  va  ularga  doir  huquqlarni,  shuningdek,  intellektual  mulkka  doir 
huquqlarni  investitsiya  faoliyati  ob’ektlariga  investitsiyalashni  amalga  oshiruvchi 
investitsiya  faoliyati  sub’ekti  hisoblanadi.  Investor  huquqiy  jihatdan  investitsiya 
natijalariga  o‘zi  egalik  qiladi.  U  kapital  qo‘yilmalarni  joylashtirish  sohalarini  o‘zi 
tanlaydi, qurilayotgan ob’ekt uchun shartnoma shartlarini ishlab chiqadi, investitsiya 
jarayoni qatnashchilari bilan moliya-kredit munosabatlarini amalga oshiradi. 
Buyurtmachi  –  ob’ekt  qurilishi  bo‘yicha  boshqaruvni  va  tashkiliy  masalalarni 
(texnik-iqtisodiy asosnomani ishlab chiqishdan to ob’ektni ishga tushirishgacha yoki 
ekspluatatsiyaga  topshirishgacha)  zimmasiga  oluvchi  yuridik  yoki  jismoniy 
shaxslardir.  Tugallanmagan  qurilishning  mulkdori  u  buyurtmachiga  topshirilguncha 
va uning haqi to‘languncha pudratchi hisoblanadi. Agar pudrat ob’ekti nobud bo‘lsa 
yoki  shikastlansa,  ob’ekt  qabul  qilib  olingunga  qadar  uning  tasodifan  nobud  bo‘lish 
yoki tasodifan shikastlanish xavfi pudratchi zimmasida bo‘ladi.  

---

 
Bajarilayotgan  ishlarning  xavfsizligi  uchun  pudratchi  javobgar  bo‘ladi.  Agar 
shartnomada  taraflar  boshqacha  tartib  va  shartlarni  belgilab  qo‘ygan  bo‘lmasalar, 
shartnomada nazarda tutilgan ob’ektni yoki ishlar majmuini pudratchi o‘z hisobidan 
sug‘urtalashi shart. Kapital qurilishda loyihalashtirish qurilishga tayyorgarlik ko‘rish 
bosqichi hisoblanadi. Qandaydir ob’ektni (korxona, bino, inshoot) qurish uchun, eng 
avvalo, uni loyihalashtirish zarur bo‘ladi. 
 

---