Mavzu: Dasturlash tillari faniga kirish. Ob’ektga yo‘naltirilgan dasturlash tillari

         Panel - panel. 

 Bu  komponent  xuddi GroupBoxga 

o‘xshab 

bir 

necha komponentlarni  birlashtirish uchun xizmat qiladi. 

         Actionlist -  ta’sir qilish ro’yxatlari.  Foydalanuvchi dasturga  markazlashgan 

holda ta’sir qilishi uchun ishlatiladi. 

         Komponentaning o`lchamlarini ularni formaga qo`shish jarayonida belgilanishi 

mumkin.  Buning  uchun  komponenta  sichqoncha  yordamida  tanlanganidan  so`ng, 

kursorni formaning komponenta chap yuqori burchagi turishi kerak bo`lgan nuqtasiga 

keltirib,  chap  tugmasi  bosiladi  va  uni  qo`yib  yubormagan  holda  kursorni 

komponentaning  quyi  o`ng  burchagi  turishi  kerak  bo`lgan  nuqtaga  olib  kelinadi. 

Shundan  so`ng  sichqonchaning  chap  tugmasini  qo`yib  yuborish  mumkin.  Formada 

ko`rsatilgan o`lchamdagi komponenta paydo bo`ladi.  

         Delphi  formaga  qo`shilayotgan  xar  bir  komponentaga  nom  beradi.  Bu  nom 

komponenta nomi va uning tartib nomeridan iborat bo`ladi. Masalan, formaga ikkita 

Edit  komponentasi  qo`shilgan bo`lsa, ularning nomlari  mos  ravishda  Edit1 va  Edit2 

bo`ladi.  Dasturchi  Name  hususiyati  qiymatini  o`zgartirib,  bu  nomlarni  boshqasiga 

almashtirishi  mumkin.  Odatda  sodda  dasturlarda  komponentalarning  nomlari 

almashtirilmaydi.  

---

Button tugmachasi. 

Button tugmachasini bosilishi natijasida kutilishi lozim bo‘lgan jarayonlar (masalan, 

hisoblashlar yoki bajarilishi lozim bo‘lgan operatsiyalar) bajarilishga xizmat qiladi. 

 

Button tugmachasini ekranga joylash uchun Delphi dasturlash tilining Standart 

komponentalar palitrasidan “Ok” piktogrammasi belgilanib forma ustiga kelinadi va 

sichqoncha    tugmachasini  bosgan  holda  tugmacha  qo‘yilishi  lozim  bo‘lgan  joy 

ajratiladi.  Natijada  “Button1”  tugmachasi  hosil  qilinadi.  Ikkinchi  marta  tanlansa,