Mavzu: ajratilgan bo`lakli gaplar

KIRITMALAR
So`zlovchining o`zi bayon etayotgan fikriga munosabatini bildirgan bo`lak kiritma deyiladi. Masalan: Shubhasiz, ko`prik shu yaqin joyda. Demak, ertalab uchrashamiz. Kiritmalar quyidagi ma’nolarni bildiradi:

• 
  ishonch va tasdiqni: albatta, shubhasiz, ma’lumki, haqiqatan, darhaqiqat;
  
• 
  gumonni bildiradi: valki, ehtimol, shekilli;
  
• 
  shodlik yoki achinishni: vaxtimga, afsuski, attang, esizgina;
  
• 
  fikrning qarashliligini: menimcha, uning aytishicha, o`ylashimcha, sizningcha;
  
• 
  fikrning tartibini: birinchidan, ikkinchidan, avvalo, nihoyat, oxiri;
  
• 
  fikrning oldingi fikr bilan bog`liqligini: demak, shunday qilib, aks holda, xullas, aksincha;
  
• 
  tasdiq yoki inkorni bildiradi: ha, yo`q, mayli, to`g`ri.
  

Kiritmalar tuzilishiga ko`ra sodda va murakkab bo`ladi.
Sodda kiritmalar modal so`zlar, tartib sonlar, fe’l shakllari bilan ifodalanib, so`z va so`z-gap shaklida bo`ladi: Tamom bo`ldi, nazarimda. Qani, ichkariga kiring. Qumning tagi, aytaymi, issiq ekan.
Murakkab kiritmalar esa so`z birikmalari, kengaygan birikmalar va gaplar bilan ifodalanadi: Mening bilishimcha, sen hali bundan bexabarsan. Gapning po`stkallasini aytganda, ertaga jo`naymiz.
Kiritma gaplar. Kiritma gaplar so`zlovchi bir fikrni ifodalayotgan paytda shu fikrga oid izoh, qo`shimcha axborot berish extiyoji bilan qo`llanadi. Kiritma gaplar yozuvda qavs ichida, ba`zan vergul yoki tirelar bilan ajratilgan holda beriladi. Talaffuzda ular kichik to`xtamlar va ovoz balandligi bilan ajratiladi: Bugun biznikiga kursdoshim Nabi (siz uni taniysiz) kirib keldi. Kiritma gaplar juda keng qo`llaniladigan soha dramatik nutqdir. Bu nutqda qahramon nutqi qay tarzda bayon etilishi remarkalarda (personaj nomi bilan uning nutqi oralig`idagi qavslarda) ko`rsatib boriladi: Omon (o`qiydi va qotib-qotib kuladi). Bunisi ham shunaqa.
Kiritma gaplar asosan gap ichida yoki oxirida qo`llanadi: Mahbuba bilan Saodat (o`shanda hali tong yorishmagan edi) dalaga yo`l olishdi.