Ma’ruza matni: Ko’kyo’tal Reja: Kasallik haqida tushuncha,etiologiyasi,epidemiologiyasi,klinikasi

Epidemiologiya

Kasallik manbai bemor odam. Kasallikning 1 – kunidan 3 – 4 xaftagacha atrofga xavfli xisoblanadi. Kataral va spazmatik yutalning boshlangich davrida zararligi yukori darajada buladi. Bu davrda bakteriologik tekshiruvda 90 – 100 % xollarda musbat beradi. Sung bemorni atrofga kuzgatuvchini tarkatishi kamayadi. Spazmatik yutal davrining 2 – xaftasida 60 – 70 %; 3 – xaftasida 30 – 35 %; 4 – xaftasida 10 % xollarda bakteriologik tekshiruv musbat natija beradi. Antibiotik olganlarda kasallikning 25 – kunida 6 % bemorda tekshiruv musbat natija beradi. Kasallik kancha ogir kechsa, kuzgatuvchini atrofga tarkatish shuncha uzokrok va intensiv buladi. Engil, atipik shakllarini axamiyati katta, sababi ular izolyatsiya kilinmaydilar.

Klinik belgilarisiz (subklinik) shakllarining epidemiologik axamiyati katta emas. Sababi ularda yutal yuk.

Utish mexanizmi xavo – tomchi. Atrofga kuzgatuvchi yutal va aksa urganda chikariladi. Kuzgatuvchi tashki muxitga chidamsiz va kizamikga uxshab uzok masofaga uchib bora olmaydi. Shu sababli yukish uchun yakin masofa va uzok vakt mulokotda bulish zarur. Kontagiozlik indeksi 0,70 – 0,75 ya’ni moyillik yukori. Xamma yoshdagilar moyil. Xatto 1 kunlik chakalok xam. Lekin 1 – 5 yoshlarda kup uchraydi. Kasallanganlarning 10 % ni 1 yoshgacha bulgan bolalarga tashkil kiladi. 80 – 85 % ni 1 – 5 yoshdagi bolalar tashkil kiladi. Kasallikdan sung turgun immunitet paydo buladi. Kayta kasallanish 1 % gacha.

Kuk yutalga mavsumiylik xos emas. Ayrim olimlarni kuzatishicha (S. V. Guslits) baxor – yoz oylari bulsa, boshkalarda (M. A. Adanaylo) kuz – kish oylari. Bizning regionda baxor – yoz oylari. Bu kuk yutal epidemiyasidan sung moyil organizmlarning kupayib borishiga va iklimiy sharoitga boglik.

Bemor yuzi shishgan, kerkgan, kukimtir. Kon’yuktiva va kuz sklelarisida, ogiz burin shillik pardalarida kon kuyilishlar kuzatiladi. 1G’3 bemorlar tili ostida yara paydo buladi. Bu pastki tishga ishkalanish xisobiga patogenezi kuk yutalda infeksiyani kirish darvozasi bulib yukori nafas yullari xisoblanadi. Kuk yutalda bakteremiya va boshka ichki a’zolarga tarkalishi kuzatilmaydi. I.K. Musaboev buyicha patoginezi fazalarga bulib urganiladi.

I. Nafas yuliga kuzgatuvchini kirishi va adaptatsiyasi.

II. MNSda patolagik uchokni paydo bulishi.

III. Urgan va sistemalarda ayniksa nafas va nerv sistemasida

ikkilamchi uzgarishlar.

IV. Immunitetni paydo bulishi, zararlangan a’zolarni tiklanishi,

infeksion jarayonning tugashi.