Ma’ruza №11 gapning uyushiq bo‘laklari

AJRATILGAN BO’LAKLI GAPLAR
Gapning ajratilgan bo'laklari o'zlari aloqada bo'lgan bo'laklarning ma'nosini izohlab, bo'rttirib, aniqlashtirib yoki ta'kidlab keladi. Ular boshqa bo'laklardan maxsus to'xtam bilan ajralib, gap urg'u (mantiqiy urg'u)sini oladi. Misollar: Soraxon shuncha kundan beri yetolmagan niyatga - Roziyani avvalgiday go'zal, shod ko'rish niyatiga - Sattor bir lahzada yetdi. (P.Q.) Sizga, o'rta bo'yli qizga, atlas juda yarashibdi. (Y.Sh.)

Ajratilgan bo'laklar: a) bir bo'lak holida keladi: Boyagi yigitning, Avazning, qo'li gul ekan. (P. Q.); b) birikmali bo'lak holida keladi: Shu kuni kechqurun, daladan qaytishda, qori Siddiqjonga hamroh bo'lib qoldi. (A.Q)

Ajratilgan bo'lak o'zi izohlayotgan bo'lakdan doimo keyin keladi va yozuvda vergul, tire va ba'zan qavs bilan ajratiladi.

Ajratilgan bo'laklar, gapdagi qaysi bo'lakka oid ekanligiga ko'ra, quyidagi turlarga bo'linadi: ajratilgan hollar, ajratilgan aniqlovchilar, ajratilgan izohlovchilar, ajratilgan to'ldiruvchilar.