Marketing darslik

 
 
 

---

133 
 
Qisqa xulosalar 
Tovarning qiymati narx deb ataladi. Mehnat sarfi, bozor uchun ishlab 
chiqarilgan va iste‟mol qobiliyatini qondirish holatiga ega bo„lganda tovar 
bo„la oladi. Tovarniig qiymati tovarga sarf etilgan jonli mehnat qiymati 
bilan ko„proq namoyon bo„ladi, tovarga qo„yiladigan narx unga ketadigan 
barcha xarajatlarni o„zida aks ettiradi. Narx siyosati marketingga kirib 
borishda eng asosiy element bo„lib hisoblanadi hamda marketingning 
asosiy tamoyillaridan biri bo„lib qoladi. 
Bozorda narx uchta guruh omil natijasida shakllanadi: 
1. Talab (bozorda o„xshash tovarlar mavjudligi va ularga bo„lgan 
narxlar, bozorga kirish, xaridorlar daromadlari, talablar). 
2. Xarajat (ishlab chiqarish xarajatlari, marketing xarajatlari, foyda). 
3. Raqobat omillari (tarmoqdagi firmalar soni, aynan o„xshash import 
tovarlari, raqobatchilar tovarlariga bo„lgan narxni bilish. 
Asosiy narxni belgilash uslubi quyidigilardan iborat: 
- narxlashtirish masalasi qo„yiladi,
- talabi aniqlanadi, 
- xarajatlari baholanadi 
- raqobatchilar va narx tahlil qilinadi,
- narxlashtirish uslubi tanlanadi, 
- oxirgi natijaviy narx belgilanadi. 
Narx belgilashning murakkabligi, muayyan darajada mahsulotning 
yangiligi darajasiga ham bog„liq , bu daraja esa uchga bo„linadi: 
- eng yangi mahsulot;
- texnikaviy ilg„or mahsulot; 
- original bo„lmagan (yangi taqlidiy) va o„rinbosar mahsulotlar. 
 
Nazorat va mulohaza uchun savollar 
1. Narx deganda nimani tushunasiz? 
2. Narxga ta‟sir etuvchi omillar nimalardan iborat? 
3. Narx belgilashning maqsadlari nimalardan iborat? 
4. Yuqori narx strategiyasi qanday o„rnatiladi? 
5. Past narx strategiyasi deganda nimani tushunasiz? 
6. Tovarni hayotiylik цikli davomida mahsulot narxi qanday 
o„rnatiladi? 
7. Narx qanday o„rnatiladi? 
8. Narxni belgilash omillari nimalardan iborat? 

---

134 
Adabiyotlar 
1.
Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini 
yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi: 2010-yilda 
mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2011-yilga 
mo„ljallangan 
eng 
muhim 
ustuvor 
yo„nalishlarga 
bag„ishlangan 
O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma‟ruzasi. 
– T.: O „zbekiston, 2011.– 48 b. 
2.
Qosimova M.S., Yusupov M., Ergashxodjaeva Sh.J. Marketing. 
Darslik. – T.: TDIU, 2010. – 224 bet.
3. Соловьев Б.А., Мешков А.А., Мусатов Б.В. Маркетинг: 
Учебное пособие. -M.: Инфра-М, 2010. – 336 c. 
4. Котлер Ф. Основы маркетинга: Учебное пособие. –M.: Изд. 
дом «Вильямс», 2010. – 656 c. 
5. Басовский Л.Е. Маркетинг: Учебное пособие. – M.: Инфра-М,
2010. – 219 c. 
6. Бронникова Т.С. Маркетинг: теория, практика: Учебное 
пособие. –М.: КНОРУС, 2010, -208с. 
7. Панкрихин А.Р. Маркетинг. Учебник. – M.: Омега-Л, 2009. – 
656 с. 
8. Парамонова Т.Н. Маркетинг: Учебное пособие. – M.: 
КНОРУС, 2010. – 190 с. 
9. Розова Н.К. Маркетинг. –СРб.:Питер, 2008. -176с. 

---

135