Marketing darslik

1.4 -jadval 
Zamonaviy marketing kompleksi elementlari 
Model 
nomi 
Tarkibiy tuzilishi 
Muallifi 
5R 
4R+Packaging(qadoqlash) 
Dj.T. Rassel, 
U.R. Leyn 
5R 
4R+Preception(qabul qilish) 
N. Xart 
6R 
4R+Public opinion(jamoatchilik fikri)+Politics(siyosat) 
F. Kotler 
7R 
4R+People(insonlar)+Process(savdo jarayoni)+Physical 
Evidence(sharoit, firma stili) 
Ya. Ellvud 
8R 
7R+Pace(vaqt bo„yicha muvofiqlik) 
L. Tvide 
12R 
8R+Permission(muloqotda ixtiyoriylik)+Paradigm(yangi qoidalar 
yaratish)+Pass along(bevosita marketing(og „izdan og „izga 
etkazish))+Practice(tajriba) 
S. Godin 
 
Marketing-miks keng qo„llanadigan shaklda 4 ta marketing submiksini 
o„z ichiga oladi. Bular quyidagilar: tovar miksi, shartnoma miksi, taqsimot 
miksi, kommunikativ miks.
Tovar miksi tovar siyosatini shakllantiradi, tovar bilan bog„liq bo„lgan 
chora-tadbirlarni o„z ichiga oladi. Bu chora-tadbirlar: dizayn, uning 
bezatilishi, mahsulot sifati, o„rovi, xaridorlarga xizmat ko„rsatish, kafolat 
xizmati siyosati, tovar diversifikatsiyasi, assortiment siyosati va hokazolar. 
Shartnoma miksida tovarni oldi-sotdi akti shartlari kelishuvini va 
bitim ko„rinishida ularni rasmiylashtirishni amalga oshirish nazarda 
tutiladi. Bunday chora-tadbirlarga: narx siyosati, ustama va chegirma 
tizimi, tovar yetkazib berish va uni to„lov shartlari, shuningdek kredit 
siyosati kiradi. 
Taqsimot miksida tovarni tayyorlanish joyidan oxirgi pirovard 
oluvchiga yetkazib berishni amalga oshirish nazarda tutiladi. Bu siyosat 
sotish kanalini asoslash va tahlil qilish, marketing-logistika, savdo siyosati, 
sotish vositalari siyosati, ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish siyosati, 
iste‟molchilar va bozorlar joylashuvi siyosati, yetkazib berish siyosati, 
tayyor mahsulotlarni omborlarga joylashtirish siyosati va boshqalarni o„z 
ichiga oladi. 
Kommunikativ miksning vazifasi xaridor ehtiyojini qondirish va 
foyda olish maqsadida talabni shakllantirish hamda tovar va xizmatni 
siljitish bo„yicha muqobil va samarali faoliyatni ta‟minlash uchun 
marketing 
tizimining 
barcha 
obyektlarini 
korxona 
– mahsulot 
tayyorlovchilar bilan o„zaro harakatini tashkil etishdan iboratdir. 

---

24