Маoлумотнома

Ъаракат фаолиятини ўзлаштириш хатоларсиз ваҳаракат-ларда хатоларни пайдо бўлиши (бошқариладиган таoлим прин-ципи, бажариб кўриш ваҳатолар принципи) орқали амалга оширилади.
Ўқитишнинг бошқариладиган принципиҳар қандай хато таoлимга маoлум маoнода зарар келтиришини тасдиқлайди, шунинг учун ўқитишнинг барча шартларини (фаолият асосини мўлжалга олиб) қатoиян деталлаштириш ва регламентлаштириш талабларни қўяди. Бажариб кўриш ва хатолар принципи эса унинг аксини, яoниҳаракатнинг асосини коррекциялаш ва оптимал вариантини ахтаришни, айримҳатоларнинг табиий равшда мақсадга мувофиқлигини тан олади. Бу принцип фаолият натижалари, усулларниҳижжалаб тушунтириш, таoлим-нинг барча дидактик принципларига ва ўқитиш қоидаларига риоя қилиш лозимлигини инкор этмайди. Сунoий равишда хатоларга йўл қўйиш мабодо содир бўлса, ўқитувчи ва ўқувчи-нинг зўр беришини йўққа чиқарадиган катта зиёнҳам эмас, деб таoкидлайди. Вазифаниҳал этишда ўқувчи хатолар орқали бориши керак. Образли қилиб айтганда, хато фойдали бўлиши лозим. Хатонинг асосий роли техника ижросини индвидуал-лаштиришдадир. Энг кенг асосга эга бўлган, мўлжал билан ўрганила бошланганҳаракат фаолиятиҳамҳатоларни инкор этмайди.ҳар бир уриниш (проба)ҳам изланишдир. Изланишни эса хатосиз тасаввур этиб бўлмайди.
Таoлимнинг иккала принципиҳам муаммониҳал қилишда турлича йўлларни эoтироф этсада уларҳаракат малакаси ва кўникмасининг вужудга келишига олиб келадиган психофизио-логик мослашув моъиятини инкор қилолмайди (Е.П. Илин, 1970).
Ъатосиз ўқитишга интилиш, уларнинг пайдо бўлиш эътимолини камайтирмайди. Энг қулай шароитлар жисмоний тайёргарликнинг юқорилиги,ҳаракат фаолиятининг нисбатан соддалиги ва бошқалар хатоларни умуман содир бўлишини йўқга чиқариш мумкин. Таoлим биринчи этапида ўргатиш қоидада-гидек бажариб кўриш ва хатолар принципи, иккинчисида бошқариладиган ўқитиш принципи қўлланилади.
Шундай қилиб, тўғри қўлланилган таoлим методлариҳаракат фаолиятини эгаллаш жараёнида хатоларнинг юзага чиқишига йўл қўймаслиги ва бу билан таoлимнинг самарадор-лигини пасайтирмаслиги мумкин. Хатолар албатта мавжуд бўлади, уларсиз мумкин эмас, дейишга мутлақо ўрин йўқ. Ўқитувчи ва ўқувчиларнинг хатоларига нисбатан бефарқлик уларга юзаки қараш, хатоларнинг камайишига салбий таoсир этиши, яна янги хатоларнинг пайдо бўлишига олиб келишини амалиёт тасдиқлаган. Айниқсаҳаракат малакаси шаклланиши-нинг бошланғич этапларида машқни такрорлашлари давомида хатолар содир бўлади.