Mantiq ilmining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli sifatida

Ko‘p  qiymatli(manoli)  mantiq  hozirgi  zamon  mantig‗ining  bir  tarmog‗i 

bo‗lib,  muhokamani  «chin»,  «xato»,  «qisman  chin»,  «qisman  xato»,      kabi 

tushunchalar orqali ifodalaydi.  Agar formal va klassik mantiqlardada mulohazalar 

ikki qiymatli (chin yoki xato) bo‗lsa, ko‗p manoli mantiqda mulohazalar uchta va 

undan  ortiq  qiymatlidir.  Shuning  uchun  bu  mantiq  «ko‗p  manoli  mantiq»  deb 

yuritiladi. Bu mantiqda eng oddiy sistema uch manolidir. Masalan, Siz ―BMTning 

Nizomini  bilasizmi?  -degan  savolga  ―ha‖,  ―yo‗q‖,  ―qisman  bilaman  ‖  kabi 

javoblarni olish mumkin. 

Qiymatli  mantiqning  bir  qanchasi  matematika  va  mantiq  kesishuvi  joyida  

vujudga  kelgan  bo‗lib,  ularning  bazilari  asosida  Kantor  to‗plam  nazariyasi  duch 

kelgan paradokslar sababini topishga urinish yotadi.  Malumki, nemis olimi Kantor 

ishlab  chikqan  to‗plam  nazariyasi  bir  necha  hal  qilib  bo‗lmaydigan  paradokslar 

bilan to‗qnashib, ularning sababi aniqlanmagandan so‗ng, undan qutilishga urinish 

yo‗lida  logitsizm,  konstruktivizm,  intuitsionizm  kabi  oqimlar  paydo  bo‗ladi. 

Ularda paradoks bilan bog‗liq ziddiyatlarni zamonaviy formal mantiq asosida hal 

qilishga urinish kuzatiladi. 

                                                           

9

Қаранг:Кондаков Н.И. Логический словарь-справвочник-М.:Наука,1975-С.249  

---