Mana shularni hisobga olib

Yalpi milliy maxsulot (YaMM)- millliy xoʻjaliklarda bir yil davomida vujudga keltirilgan va bevosita isteʼmolchilarga borib tushishi mumkin boʻlgan tayyor prirovard maxsulot va xizmatlarning bozor bahosidagi qiymatidan iborat boʻladi.

50. Milliy boylik – insoniyat jamiyati taraqqiyotida ajdodlar tomonidan yaratilgan va avlodlar tomonidan jamg‘arilgan moddiy va ma’naviy boyliklar hamda foydalanishga jalb qilingan tabiat in’omlari.Milliy boylikni shartli ravishda quyidagi uchta yirik tarkibiy qismlarga ajratish mumkin:

1. Moddiy-buyumlashgan boylik.

2. Nomoddiy boylik.

3. Tabiiy boylik.

Moddiy-buyumlashgan boylik – milliy boylikning inson mehnati bilan yaratilgan ashyoviy – buyum ko‘rinishga ega bo‘lgan qismi.

Tabiiy boylik – milliy boylikning tabiat in’omlaridan iborat bo‘lgan, foydalanishga jalb qilingan, ishlab chiqarishning shart –sharoitini va inson faoliyatining tashqi muhitini tashkil qiladigan qismi.

Nomoddiy boylik – ashyoviy-buyum ko‘rinishiga ega bo‘lmagan nomoddiy qimmatliklardan va insoniyatning intellektual salohiyati natijalaridan iborat.

51.Iqtisodiy o’sishningmohiyati, omillarivaturlari.

Iqtisodchilariqtisodiyo’sishgaquyidachata’rifberadi:

• Ma’lumyillarmobaynida real YIMdagio’sish.

• Ma’lumyillarmobaynida real YIMningaholijonboshigao’sishi.

Yuqoridagita’riflarnixohlaganbirigamurojaatqiladiganbo’lsak, iqtisodiyo’sishningchorakyokiharyilgifoizstavkasisifatidahisoblabchiqiladi.

Ikkinchita’rifesaaholisonihisobgaoladi. Aholijonboshiga real YIM real YIM niaholisonigabo’lishorqalianiqlanadi. Keyinesachiqqannatijaavvalgiyildaginatijabilanfoizlarhisobidataqqoslanadi.

Iqtisodiyo’sish - degandaiqtisodiyravnaqni, ya’niiqtisodiyotningdinamikrivojlanishini, yaratilgantovarlarvaxizmatlarningko’payibborishinitushunamiz. Ammo iqtisodiyrivojlanishhechqachonbirtekis, yuqorilabboruvchichiziqbo’yicharo’ybermaydi. Iqtisodiyo’sishniikkidarajadaolibqarashmumkin. Mikroiqtisodiyvamakroiqtisodiyo’sish. Mikroiqtisodiyo’sishfirma, korxonavatarmoqmiqyosidagirivojlanishniaksettiradivaulardao’sishyaratilgantovarlarvaxizmatlarningbozornarxidahisoblanganhajmigaqarabaniqlanadi. Makro-iqtisodiyo’sishmilliyiqtisodiyot, ya’nimuayyanmamlakatmiqyosidagiiqtisodiytaraqqiyotniifodaetadivayalpimilliymahsulotning (YaMM) ko’payishinibildiradi.

Ekstensiviqtisodiyo’sishgaishlabchiqarishningoldingitexnikaviyasosisaqlanibqolganholdaishlabchiqarishomillarimiqdoriningko’payishitufaylierishiladi.

Iqtisodiyo’sishningintensivturisharoitidamahsulotchiqarishmiqyoslarinikengaytirishgaishlabchiqarishomillarinisifatjihatidantakomillashtirish: yanadaprogressivroqishlabchiqarishvositalarinivayangitexnikaniqo’llash, ishchikuchimalakasinioshirish, shuningdekmavjudishlabchiqarishpotentsialidanyaxshiroqfoydalanishyo’libilanerishiladi.

Iqtisodiyo’sishgata’sirko’rsatuvchiomillarnishartliravishdaikkiguruhgaajratishmumkin. Birinchiguruhomillariqtisodiyotningjismoniyo’sishlayoqatinibelgilabberadi, ulartaklifomillari deb ham ataladi. Bu omillarquyidagilar:

1) tabiiyresurslarningmiqdorivasifati;

2) mehnatresurslarimiqdorivasifati;

3) asosiykapital (asosiyfondlar) ninghajmi;

4) texnologiyava fan-texnikataraqqiyoti.

52.Iqtisodiyinqirozlarmohiyatinimadaifodalanadi?