Ma’lumotlar uzatish asoslari

Shovqinbardosh kod deb – xato qabul qilingan razryadlarni aniqlaydigan va to‘g‘rilaydigan kodga aytiladi.
Bunday kodlar quyidagi prinsipga asoslanib tuziladi: n razryadli kodli kombinatsiyalar soni N ta bo‘lsin.
Lekin axborot uzatish uchun esa faqatgina ulardan N_r tasi ishtirok etadi va ular ruxsat etilgan kombinatsiyalar deyiladi.
N – N_r tasi esa man qilingan kodli kombinatsiyalar deyiladi.
Agar kodli kombinatsiyalarda kombinatsiyadagi razryadlar soni bir xil bo‘lsa, bunday kodlar teng taqsimlangan kodlar deyiladi.
Agarda kodli kombinatsiyalardagi razryadlar soni har xil bo‘lsa, bunday kodlar teng taqsimlanmagan kodlar deyiladi.
Teng taqsimlangan kodlar ikki turga bo‘linadi: blokli va uzluksiz.
Blokli kodlar uzatilayotgan axborotli ketma-ketlik alohida kodli kombinatsiyalarga bo‘linadi va ular bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan holda kodlanadi va dekoderlanadi.
Bu xolat uzatilayotgan xabarga n ta elementlardan tashkil topgan blok yoki har xil elementlardan iborat bo‘lgan blok mos keladi.
Uzluksiz kodlar esa axborotli razryadlarning uzluksiz ketma-ketligidan iborat va ularni bo‘laklarga bo‘lib bo‘lmaydi. Bunday kodlarda informatsion razryadlar orasiga ortiqcha razryadlar ma’lum tartibda joylashtiriladi.

3. 
   TOPSHIRIQ
   

Ushbu laboratoriya mashg’ulot ishida 6.1 va 6.2-rasmda keltirilgan sxemalarni mos variantlar bilan shovqinbardosh kodli va shovqinbardosh kodsiz keltirilgan sxemalarni yig’ish zarur.

4.1-rasm. Xemming kodisiz tuzilgan ma’lumot uzatish tizimi modeli



6.2-rasm. Xemming kodi bilan tuzilgan ma’lumot uzatish tizimi modeli
Modelni tuzishda 6.1 va 6.2-rasmlarda keltirilgan sxemadagi ikkilik simmetrik kanalda xatolarni paydo bo’lish ehtimolligi qiymatlarini (Error Probability) 0.01 dan 0.20 gacha 0.01 qadam bilan o’zgartirish talab etiladi.
Kanalda Xemming kodini qo’llagan va qo’llanmagan sxema bo’yicha modellashtirish natijalarini grafigida xatolik koeffitsientini xatolarni paydo bo’lish ehtimolligi qiymatlariga bog’lagan holda bitta grafikda ifodalang.
Hisobotni tarkibida mavjud bo’lishi zarur bo’lgan elementlar:

• 
  laboratoriya ishini raqami va nomi;
  
• 
  mos variant bilan bajarilgan topshiriq;
  
• 
  MatLAB dasturida yaratilgan modelni ko’rinish;
  
• 
  Xemming kodini qo’llagan va qo’llanmagan sxema bo’yicha modellashtirish natijalari;
  
• 
  Olingan natijalar bo’yicha xulosalar.
  

4.