Kurs ishi mavzu: “ Moliyaviy tahlil va uni tashkil etish ”

 
 
 
 
Bet 37 dan 31

---

5.Moliyaviy tahlilda kompyuter texnologiyalari va dasturiy
ta’minotlardan foydalanish zarurligi
O‘zbekiston Respublikasida jamiyat taraqqiyotining barchaja 
bhalarida, eng avvalo iqtisodiy sohada islohatlarni yanada 
chuqurlashtirish va erkinlashtirish borasida aniq dastur ishlab 
chiqilgan. Bu dasturning joriy etishdan ko‘zlangan asosiy maqsad- 
O‘zbekistonning demokratik va bozor islohatlarini amalga oshirish, 
jahon xam jamiyatiga keng integratsiyalashuvi va barqaror olg‘a 
borishi uchun mustahkam zamin yaratishdir. Prezidentimiz I. Karimov: 
«Oldimizda turgan birinchi va asosiy vazifa – bu izchil iqtisodiy o‘sish, 
chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, ishlab chiqarishni 
mukammallashtirish 
va 
ilg‘or 
texnologiyalar 
bilan 
qayta 
qurollantirishning bosh sharti bo‘lgan makroiqtisodiy va moliyaviy 
barqarorlikka erishish muammosidir» deb ta’kidlagan.
Buxgalteriya hisobini uch darajaga – boshqaruv hisobi, moliyaviy 
hisob va soliq hisobiga ajratgan holda tashkil qilish axborot 
texnologiyalarini qo‘llashga ixtisoslashgan buxgalteriya hisobi shaklida 
samaraliroq bo‘ladi. Moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlarga 
o‘tkazish yoki transformatsiya qilish korxonalarda O‘zbekistonda 
yaratilgan Buxgalterga elektron madad (BEM) milliy dasturiy ta’minoti 
va 1uz amaliy dasturlar paketiga qo‘shicha ravishda “1S: Buxgalteriya”, 
“SAP”, “Parus”larni ham qo‘llashni hamda ularning imkoniyatlaridan 
keng foydalanishni taqozo etadi.
Bet 37 dan 32

---

Moliyaviy tahlilda kompyuter texnologiyalari va dasturiy 
ta’minotdan foydalanish bir muncha yengilliklarni yaratib beradi. 
Zamonaviy iqtisodiyotimizda izchil texnologiyalardan foydalanish 
ishning yengillashuvi, xorijiy xamkorlar bilan ishlash qulayligini keltirib 
chiqaradi.
Bugungi bozor iqtisodiyoti talablaridan kelib chiqib aytadigan 
bo‘lsak, Moliyaviy tahlilda kompyuter texnologiyalari va dasturiy 
ta’minotdan foydalanish faqa ijobiy natijalarni olib keladi deya ayta 
olamiz.
Bugungi kunda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 
sub’ektlarining eksport salohiyatini yanada oshirish, chet el bozorlari 
uchun raqobatdosh mahsulotlar ishlab chiqarishni ko‘paytirishda va 
eksportga yo‘llashda ularga huquqiy, moliyaviy va tashkiliy yordam 
ko‘rsatish asosiy vazifalardan hisoblanadi.
Kichik tadbirkorlik sub’ektlarida hisob ishlari samaradorligini 
oshirish hamda vaqtni tejash maqsadida buxgalteriya hisobining 
informatsion 
texnologiyalarga 
asoslangan 
zamonaviy 
shakli 
amaliyotga tatbiq etib kelinmoqda. Buxgalteriya hisobi vazifalarini 
yechishni axborot- kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) asosida 
tashkil qilish birlamchi buxgalteriya hujjatlarini rasmiylashtirishdan to 
yakuniy moliyaviy hisobotni tuzish va taqdim qilishgacha bo‘lgan 
operatsiyalar yig‘indisidir.
Bet 37 dan 33

---

Xulosa
Mustaqillik bozor iqtisodiyotiga o‘tish jarayonida turli mulk 
shaklidagi korxonalar faoliyatiga to‘liq erkinlik berdi. Ayniqsa 
savdo-sotiqda erkin munosabat yuritish, hamkorlikda faoliyat 
ko‘rsatish uchun sherik tanlay bilish, o‘zi ishlab chiqargan mahsulot va 
uni sotishdan olgan daromadga to‘liq egalik qilish moliyaviy 
ko‘rsatkichlarining o‘zgarishiga bevosita ta’sir etadi. Yangicha ish 
yuritish avval uchramagan muammolarni keltirib chiqarmoqda. 
Jumladan, tashqi va ichki bozordan tajribali mijoz va hamroh tanlash 
bilan birga ularning moliyaviy imkoniyatlarini o‘rganish zarurligini 
ko‘rsatadi.
Shunday qilib, tahlil deganda, keng ma’noda butunni tarkibiy 
qismlarga ajratish va ularni barcha o‘zaro aloqalari hamda bog‘liqliklari 
o‘rganishga asoslangan atrof muhitdagi hodisa va predmetlarni bilish 
usuli tushiniladi.
Iqtisodiy jarayonlarni, ularning o‘zgarish tendensiyalarini, 
rivojlanishi va taraqqiyotini mavxum-mantiqiy tekshirish usullari 
orqaligina anglash mumkin. Bu borada mikroskoplardan , ximyaviy 
reaktivlardan, o‘lchov vositalaridan foydalanib bo‘lmaydi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, tahlil metodining muhim xususiyati 
o‘rganiladigan muayyan iqtisodiy ko‘rsatkich alohida tarzda, boshqa 
omillardan ajratilgan holda tahlil qilinmaydi. Ularning o‘zaro bog‘liqligi 
doimo e’tiborda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dunyo iqtisodiyotining yangicha 
shakllanish asrida bugungi kunning zamonaviy biznes qoidalarida 
Bet 37 dan 34

---

integratsion jarayonlar, innovatsion jadallik va kuchli raqobat 
muhitidagi talablar bajarilishi yurtning moliyaviy jihatdan takomillashib 
dunyo iqtisodiyotiga chiqishiga zamin yaratadi, desak mubolag‘a 
bo‘lmaydi.
Bugungi 
kun 
iqtisodiyoti 
xo‘jalik 
sub’ektlari 
oldiga 
texnik-texnologik taraqqiyotga, ilm-fanga asoslangan iqtisodiyotni 
yshlga qo‘yishga unamoqda. Bu esa o‘z navbatida boshqaruvchilardan 
samarali 
faoliyat 
shakllarini 
yo‘lga 
qo‘yishni, 
tadbirkorlikni 
faollashtirishni, individuallik va namunaviylikni kuchaytirishni talab 
etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev o‘zining 
2020 yil 24 yanvardagi matbuot uchrashuvida
“Sharq donishmandlari aytganidek,
“Eng katta boylik – bu aql-zakovat va ilm,
Eng katta meros – bu yaxshi tarbiya,
Eng katta qashshoqlik – bu bilimsizlikdir!”
Shu sababli, hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni o‘zlashtirish, 
chinakam ma’rifat va yuksak madaniyat egasi bo‘lish, uzluksiz hayotiy 
ehtiyojga aylanishi kerak.
Taraqqiyotga erishish uchun, raqamli bilimlar va zamonaviy 
axborot texnologiyalarini egallashimiz zarur va shart.
Bu bizga yuksalishning eng qisqa yo‘lidan borish imkoniyatini 
beradi. Zero, bugun dunyoda barcha sohalarga axborot texnologiyalari 
chuqur kirib bormoqda.
Bet 37 dan 35

---

Yurtimiz “Xalqaro axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini 
rivojlantirish indeksi” bo‘yicha 2019 yilda 8 pog‘onaga ko‘tarilgan 
bo‘lsa-da, hali judayam orqadamiz.
Aksariyat 
vazirlik 
va 
idoralar, 
korxonalar 
raqamli 
texnologiyalardan mutlaqo yiroq, desak, bu ham haqiqat.
Albatta, “raqamli iqtisodiyot”ni shakllantirish kerakli infratuzilma, 
ko‘p mablag‘ va mehnat resurslarini talab etishini juda yaxshi bilamiz.
Biroq, qanchalik qiyin bo‘lmasin, bu ishga bugun kirishmasak, 
qachon kirishamiz?! Ertaga juda kech bo‘ladi.
Shu bois, “Raqamli iqtisodiyot”ga faol o‘tish – kelgusi 5 yildagi 
eng ustuvor vazifalarimizdan biri bo‘ladi.
Raqamli texnologiyalar nafaqat mahsulot va xizmatlar sifatini 
oshiradi, ortiqcha xarajatlarni kamaytiradi.
Shu bilan birga, meni juda qattiq tashvishga soladigan va 
bezovta qiladigan eng og‘ir illat – korrupsiya balosini yo‘qotishda ham 
samarali vositadir.
Buni barchamiz teran anglab olishimiz darkor.
Davlat va jamiyat boshqaruvi, ijtimoiy sohada ham raqamli 
texnologiyalarni keng joriy etib, natijadorlikni oshirish, bir so‘z bilan 
aytganda, odamlar turmushini keskin yaxshilashi mumkin” deganlar.

Bet 37 dan 36

---

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
Jilkina A.N.Finansovыy analiz.Uchebnik.M.:Yurayt, 2018.-470s.
Raximov M.Iqtisodiyot sub’ektlari moliyaviy holatning tahlili. 
Uslubiy qo‘llanma.T.; Iqtisod-Moliya, 2015.-392.
Raximov M.Iqtisodiyot sub’ektlari moliyaviy holatning tahlili. 
Uslubiy qo‘llanma.T.; Iqtisod Moliya, 2015.-156.
Shagiyasov 
T.Sh., 
Sagdillayeva 
Z.A., 
Urmanbekova 
I.F.Ekonmicheskiy analiz./Uchebnik-T.:Iktisod-Moliya, 2017.-428s.

Internet saytlari

www.biznes.daily.uz
www.lex.uz

Bet 37 dan 37