Kurs: I guruh(lar): Fan

Harakatlanishi. Odatda qisqichbaqa suv tubida ko`krak bo`limidagi to`rt juft yurish oyoqlari yordamida o`rmalab yuradi. Lekin u biror xavf sezib qolsa, dum suzgichlarini qorin tomonga tez-tez siltab, orqa tomoni bilan suzadi.
O`RGIMCHAKSIMONLAR SINFI
O`rgimchaksimovlar haqiqiy quruq` kda yashovchi bo`g`imoyoqlilar. O`g`iz organi 2 juft. O`pka yoki traxeya orqali nafas oladi. Ayrim jinsli harakat organlari 4 juft. O`rg`mchaksimimlar sinfi o`rgimchaklar, falangalar, chayonlar, kanalar turkumlariga airatiludi.
Yashasn muhiti va tashqi tuzilishi. Butli o`rgimchak o`tlar va butalar orasiga qurgan to`ri ustida hayot kechiradi. Qalin o`t-o`lanlar bilan qoplangan daryo va soyiar bo`yida uning to`rini ko`p uchratish mumkin. Butli o`rgimchakning tanasi kichik boshko`krak va dumaloq shakldagi silliq qoringa bo`linadi. Boshko`krakning ustki tomonida to`rt juft oddiy ko`zchasi, oldingi uchida bo`gimlarga bo`lingan ikki juft og`iz organlari joylashgan.
Og`iz organlarining birinchi jufti ustki jag `lar hisoblanadi. Ustki jag`larning birinchi bo`g`imi harakatchan timoqsimon o`simtadan iborat bo`lib, o`ljasi tanasini teshish uchun xizmat qiladi. Jag`larning asosida zahar bezlari joylashgan. Jag`lar sanchilganida zahar timoqlar ichidagi naycha orqali o`ljasi tanasiga tushadi va uni oidiradi.
O`rgimchaklarning ikkinchi juft og`iz organlari oyoq pavpaslagichlar deb ataladi. Ular mayda sezgir tukchalar bilan qoplangan bo`lib, tuyg`u organi hisoblanadi. Paypaslagichlarning asosiy bo`g`imlari pastki jag`lar vazifasini bajaradi. Butli o`rgimchakning oyoq paypaslagichlari yurish oyoqlariga nisbatan birmuncha kalta. Boshko`krakda uzun va ingichka 4 juft yurish oyoqlari ham joylashgan. Qorin bo`limining hamma bo`g`imlari qo`shilib ketgan. Qornining
orqa tomonida butsimon oqish dog`i bo`ladi. Shuning uchun unga butli o`rgimchak nomi berilgan. Qorin bo`limining keyingi uchida uch juft o`rgimchak so`gallari (bezlar) bo`lib, ularga o`rgimchak bezlarining yo`llari ochiladi.
Hasharotlar
Hasharotlar - tabiatda juda keng tarqalgan bo‘g‘imoyoqlilar. Tanasi bosh, ko’krak va qorin bo’limlaridan iborat. Oyoqlari 3 juft, boshida bir juft mo‘ylovlari, ko'zlari va jag‘lari bor. Ko‘krak bo‘limida qanotlari va oyoqlari joylashgan. Ayirish organi - malpigi naychalari, traxeya orqali nafas oladi. Yuragi naysimon, ko‘p kamerali, 40 ga yaqin turkumlari bor. Vakili yashil bronza qo‘ng‘izi. Bu qo‘ng‘iz Yevropa va Osiyo qit’asining deyarli hamma joyida uchraydi.