Darsga oid kometensiya:
Tayanch va fanga oid kompetensiya: Fizika fani va qonunlari kompentensiyasi, fizik kattaliklar kompentensiyasi...
Fanlararo aloqadorlik: Matematika, astronomiya, biologiya, kimyo.
Darsning jihozlari: darslik, qo`shimcha adabiyotlar, tarqatma materiallar.
Asosiy tushuncha va atamalar: Yorug`likning qutblanishi
Darsning blok chizmasi:
№
|
Dars bosqichlari:
|
Vaqti:
|
1
|
Tashkiliy qism
|
3 minut
|
2
|
O`tilganlarni takrorlash
|
10 minut
|
3
|
Yangi mavzuni bayoni
|
25 minut
|
4
|
Darsni mustahkamlash
|
5 minut
|
5
|
Uyga vazifa
|
2 minut
|
Darsni o`tish metodi: joriy, baxs munozara, savol- javoblar.
Darsni borishi:
Tashkiliy qism: O`quvchilar bilan salomlashish, davomatini aniqlash, navbatchilikni nazorat qilish.
O`tilgan darsni takrorlash: uyga vazifani tekshirish orqali o`tilganlarni takrorlash. Yangi mavzu bayoni:
Quyosh va yulduzlarning spektrlari. Quyosh va yulduzlar tempiraturasi va rangiga ko’ra quyidagi turlarga bo’linadi: eng issiq yulduzlarning tempiraturasi 100000 K atrofida; havorang yulduzlarniki-30000 K; sariqlariniki esa 6000 K va eng sovuq yulduzlarniki 3000 K atrofida bo’ladi (Quyosh bizga eng yaqin joylashgan yulduz bo’lib, sirtining tempiraturasi 6000 K).
Yulduzlar energiyasining manbayi ularning ichida 10000000 K tempiraturada vodorodning geliyga aylanish reaksiyalaridir. Shuning uchun ham barcha yulduzlarning (shu jumladan, Quyoshning ham) atmosferasining asosiy qismini vodorod va geliy tashkil qiladi.
Yulduzlarning spektrlari ularning tarkibida vodorod va geliydan tashqari turli kimyoviy birikmalar va elementlar mavjudligini ko’rsatadi. Juda issiq yulduzlarning spektrlarida geliy va azotga xos bo’lgan yorqin chiziqlar ajralib tursa,sovuq yulduzlarning spektrlarida turli molecular birikmalarning yutilish yo’llari ko’proq bo’ladi.
Quyoshning spektri turli qora chiziqlar bilan kesilganini ko’rish mumkin. Bu chiziqlar ularni birinchi bo’lib tavsiflagan kishining nomi bilan Fraungofer chiziqlari deyiladi. Kirxgofning fikriga ko’ra, bu chiziqlar Quyosh va Yer atmosferasi tarkibiga kiruvchi elementlarning yutilish spektrlaridir. Bu chiziqlarning spektrdagi o’rniga qarab, Quyosh nuri Quyosh atmosferasidan qanday moddalar orqali o’tganligini aniqlash mumkin.
Quyosh atmosferasida Yerda mavjud elementlardan vodorod, natriy, kalsiy,temir va boshqa moddalar mavjudligi aniqlangan. Quyosh spektrini o’rganish o’sha paytgacha noma’lum bo’lgan element mavjudligini ko’rsatdi. Uni geliy (grekcha «gelios»-quyosh so’zidan olingan) deb nomladilar. 26 yil o’tgandan so’ng geliy Yerda ham topiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |