Konstruksiyalar

227. Beton mustahkamligining o‘zgarishi balka va plitalarning 
mustahkamligiga qanday ta’sir qiladi?
hammasi bo‘ylama armaturalash darajasiga bog‘liq bo‘lib, 
u siqiluvchi zona balandligi x bilan xarakterlanadi (105-rasm). 
Konstruksiya zaif armaturalanganda, ya’ni x chegaraviy qiy-
matdan kam bo‘lganda (uning qiymati loyihalash me’yorlaridan 
aniqlanadi), beton mustahkamligi o‘zgarishining ta’siri katta 
emas. Betonning klassi ikki barobar oshirilsa, egilishdagi nor-
mal kesimlarning mustahkamligi ortishi 25% dan ko‘p bo‘lmay-
di (masalan, bo‘shliqli va qobirg‘ali plitalarning mustahkamli-
gi atigi 10% ga ortadi). 
Konstruksiya hisoblab, me’yorida armaturalansa, (siqiluv-
chi zona balandligi chegaraviy qiymatiga teng bo‘lsa), beton 
105-rasm.

---

165
mustahkamligining ta’siri kattaroq: betonning klassi ikki baro-
bar oshirilganda konstruksiyaning mustahkamligi 25–30% ga 
ortadi. 
Konstruksiya «kuchli armaturalanganda» betonning 
mustahkamligi katta ta’sir qiladi (siqiluvchi zona balandligi 
chegaraviy qiymatidan ortib ketganda). Loyihalash me’yorlari 
bunday tavsiya bermasada, ushbu qoidalarga rioya qilishga 
har doim ham muvaffaq bo‘linavermaydi. Bunday konstruk-
siyalar (balkalar) 1980-yilgacha qurilgan bino va inshootlar-
da uchraydi. 
Bundan kelib chiqadiki zaif va normal armaturalangan 
monolit orayopmalarda yuqori mustahkamlikdagi betonlarni 
qo‘llash katta foyda keltirmaydi (ularga B15...B20 klassdagi be-
tonlar yetarlidir). Bundan betonning mustahkamligini loyi-
hadagidan kamaytirish mumkin degan xulosa kelib chiqmaydi. 
Chunki bunday kamaytirish bikrlik va darzbardoshlikni kes-
kin kamayishiga olib keladi. Ayniqsa, oldindan zo‘riqtirilgan 
temir-beton konstruksiyalar uchun xavflidir.