Konstruksiyalar

154. Uzilishga qanday hisoblanadi?
Agar yuk elementning pastki chegarasiga yoki uning kesi-
mi balandligi chegarasida berilgan bo‘lsa, uzilish sodir bo‘la-
di. Masalan, balkadagi betonning bir qismi uzilishiga unga de-
vorchadagi teshik orqali osilgan jihozning yuki sabab bo‘lishi 
mumkin; monolit temir-beton orayopmalarda bosh to‘sindagi 
uzilishga ikkinchi darajali to‘sinlardagi tayanch reaksiyalari sa-
bab bo‘lishi mumkin. 
Uzilish mexanizmi bosim mexanizmiga juda o‘xshab ketadi, 
bu yerda ham buzilish-kesilish natijasida 45° burchak ostida ro‘y 
beradi. 
Lekin uzilishga hisoblashda uzuvchi kuch F ning qiymati-
ni barqarorlashtirish uchun betonning kesilishga qarshili-
gini bilvosita hisobga olinadi. Uni uzilish zonasi uzunligi (a) 

---

114
bo‘ylab o‘rnatiladigan qo‘shimcha armaturaning yuk ko‘tar-
ish qobiliyati bilan solishtiriladi (74-rasm). U holda mustah-
kamlik sharti quyi dagi ko‘rinishni oladi: 
F(1– h
s
/h
0
) ≤∑R
sw
A
sw
. 
Bu yerda: ∑R
sw
A
sw 
– uzilish zonasi (a) xomutlar (ko‘nda-
lang sterjenlar). 
74-rasm.

---

115