Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Ilovalar sathi 
 
 
                                                          
                                                                                
API                API                 API 
Boshqarish sathi 
 
Boshqarish va ma’lumot 
uzatish sathlari oasidagi 
interfeys 
Tarmoq infrastrukturasi sathi 
 
Ilovalar 
Tarm.xizmatlariii 
DKT ning dasturiy  
ta’minoti 
Tarmoq qurilmasi 
 
Tarmoq qurilmasi 
 
Tarmoq qurilmasi 
 
Tarmoq qurilmasi 
 
Tarmoq qurilmasi 
 

---

43 
 
2.  Tarmoq  boshqaruvi  adaptiv  rejimda  bajariladi,  ya’ni  boshqaruv 
tarmoqning joriy holatiga qarab o‘zgarishi mumkin.  
Tarmoq uskunalari real vaqtda ishlashi davomida ularning holati o‘zgarishi 
tabiiy.  
 
1.16 – rasm.  DKT arxitekturasi va an’anaviy tarmoq tuzilmalarining farqini 
paketlarni an’anaviy va DKT tarmog‘i negizida uzatish jarayonida ko‘rsatuvchi 
diagramma. 
DKTda  maxsus  yaratilgan  yangi  tarmoq  dasturlari  va  servislari  asosida 
tarmoq  boshqaruvi  yangi  holatga  mos  ravishda  tashkillashtiriladi.  Yangi  tarmoq 
ilovalarini  (dasturlarini  )  yaratishga  ketadigan  vaqt  va  xarajatlar  tarmoq 
konfiguratsiyasini  “qo‘lda”  o‘zgartirish  uchun  ketadigan  vaqt  va  xarajatlarga 
qaraganda ancha kam bo‘ladi. 
3. Tarmoq dasturiy ta’minoti tarmoq qurilmalariga bog‘liq emas; 
MUS  va  MUBS    sathlari  bir-biriga  bog‘liq  bo‘lmagan  holda  ishga 
tushirilishi va rivojlantirilishi (ya’ni kengaytirilishi)  mumkin;  
Boshqaruv 
 
Boshqaruv 
 
Boshqaruv 
 
Boshqaruv 
 
An’anaviy tarmoq 
Boshqaruv 
Paket 
Қабул қилиб 
олувчи 
SDN tarmoq 
Qabul qilib 
oluvchi 
Paket 
 
Boshqaruv 
 
Xizmatlar 
API (ochiq yoki yopiq) 
OpenFlow 

---

44 
 
4. Tarmoqni ishonchliligi oshadi – taqsimlangan boshqaruv axboroti hajmini 
va operatsiyalarini kamayishi hisobiga. 
Har bir kommutatsiya markazida o‘rnatilgan taqsimlangan protokollar aloqa 
kanallarining  holati  to‘g‘risidagi  ma’lumotlar  bazasi  ma’lumotlariga  qarab  ish 
yuritadi.  Lekin  bunday  ma’lumot  markazlashgan  holda  bitta  joyda,  ya’ni 
kontrollerda saqlanishi tarmoqda kelishilmagan holda qaror qabul qilish holatlarini 
yo‘qga chiqaradiv [10].  
5.  Tarmoq  uskunalari  va  tuzilmasi  soddalashadi  –  ular  ko‘p  standart  va 
protokollarni bajarishlari o‘rniga bitta kontrollerdan kelgan buyruqni bajaradi; 
6. Kommutator va tarmoq infrastrukturasining xotira va boshqaruv qismlari 
bitta kontrollerga ko‘chirilishi hisobiga ularning narxi qisqaradi.  
DKT  tarmog‘i  komponentalarining  ishlash  prinsiplari  OpenFlow 
spesifikatsiyalarida (me’yoriy hujjatlarida) yoritiladi.  
Bunday  me’yoriy  hujjatlarni  yaratadigan  tashkilotning  nomi  Open 
Networking Foundation – ONF, (https://www.opennetworking.org/). 
 
 
1.17 – rasm. MUS va MBUS sathlarini ajratilmagan va ajratilgan holatlarining 
sxemalari. 

---

45 
 
Me’yoriy  hujjatlarga  (spesifikatsiya)  asosan  OpenFlow  (ya’ni,  DKT) 
tarmog‘ining asosiy komponentalariga quyidagilar kiradi (1.18 – rasm): 
1. Kontroller, tarkibida:  
tarmoq operatsion tizimi;  
tarmoq ilovalari. 
2. OpenFlow kommutatori; 
3. Kontroller va kommutator oralig‘dagi himoyalangn aloqa kanali; 
4. OpenFlow protokoli.  
OpenFlow-tarmog‘ining umumiy ishlash prinsipi quyidagicha izohlanadi: 
tarmoqdagi  har  bir  OpenFlow-kommutator  kontroller  bilan  himoyalangan 
kanal  o‘rnatadi  (rasmda  shtrix  chiziqlar).,  ushdu  kanal  yordamida  kontroller 
kommutator ishini boshqaradi  
kommutator  bilan  kontroller  orasidagi    o‘zaro  munosabatlar  Open  Flow 
protokolining ma’lumotlari yordamida amalga oshiriladi. 
kontroller tarmoq elementlarining holati o‘zgarganligi to‘g‘risida ma’lumot 
qabul  qiladi  va  uning  asosida  yangi  tarmoq  uskunalarini  konfiguratsiyalaydi, 
tarmoq infrastrukturasini va axborot oqimini  boshqaradi. Keng ma’noda kontroller 
- bu maxsus dasturiy ta’minot o‘rnatilgan jismoniy server. 
Tarmoqdagi  hamma  marshrutizator  va  kommutatorlar  tarmoq  operatsion 
tizimi  (TOT)ning  boshqaruvi  asosida  birlashtiriladi.  TOT  muntazam  ravishda 
tarmoq  vositalarining  konfiguratsiyasini  nazorat  qilib  boradi  va  ilovalarga 
tarmoqni boshqarishga imkon yaratib beradi. 
DKTning asosiy protokoli OpenFlow  nomli protokol hisoblanadi. 
Quyida  OpenFlow  komponentalari  asosida  dasturiy  konfigurasiyalanadigan 
tarmog‘i vositalari yordamida ma’lumot uzatish jarayonlari yoritiladi. 

---

46 
 
 
1.18 – rasm. OpenFlow (ya’ni, DKT) tarmog‘ining asosiy 
 komponentalarini ko‘rsatuvchi sxema. 
OpenFlow  kommutator  tuzilmasi.  OpenFlow  kommutatori  uchta  qismdan 
iborat: 
1. Oqimlar jadvali. U o‘z tarkibida oqimlarni va har bir oqimni qayta ishlash 
uchun  bajarilishi kerak bo‘lgan amallarni mujassam etadi. 
2  Himoyalangan  kanal  –  masofadagi  kontroller  va  kommutator  orasida 
paketlarni hamda boshqaruv komandalarini uzatish uchun foydalaniladi; 
3. OpenFlow protokoli - kontroller va kommutatorlarni ochiq hamda maxsus 
andoza asosidagi o‘zaro munosabatlarini tashkil etish yo‘lini taqdim etadi. 
OpenFlow-tarmog‘ining  maxsus  spesifikatsiyasiga  muvofiq  har  bir 
kommutator  tarkibida  bitta  yoki  bir  nechta  oqim  jadvallari  (flow  table),  guruhiy 
jadval  (group  table)  va  uzoq  masofadagi  kontroller  bilan  aloqa  qilish  uchun 
himoyalangan kanal (Secure channel)  tashkil etiladi. 
OpenFlow kommutatorining tuzilmasi 1.19  – rasmda keltirilgan. OpenFlow 
kommutatorining  oqimlar  jadvali  himoyalangan  kanal  orqali    masofadan  turib 
kontroller tomonidan  boshqariladi (1.20 – rasm). 
 

---

47 
 
 
1.19 –rsm. OpenFlow kommutatorining tuzilmasi. 
Kommutatordagi  har  bir  oqim  jadvali  oqimlar  to‘g‘risidagi  yozuvlar 
to‘plamidan,  ya’ni  ma’lumotlar  yoki  qoidalar  to‘plamidan  (flow  entries)  tarkib 
topadi.  
 
 
 
1.20 – rasm. OpenFlow kommutatori oqimlar jadvalini  kontroller  
tomonidan  boshqarilish sxemasi. 
 
Oqim to‘g‘risidagi har bir yozuv (qoida) quyidagi maydonlardan iborat: 
Himoyalangan kanal 
Oqimlar jadvali 
OpenFlow kommutator 
 
 
 
OpenFlow 
protokoli 
 
Kontroller 

---

48 
 
-  maydon belgisi (match fields); 
-  hisoblagich belgisi maydoni; 
-  instruksiyalar to‘plami (instructions) (1.21 – rasm). 
OpenFlow  kommutatorini  ishlash  prinsipi  quyidagi  ketma-ketlikda 
bajariladi:  
-  har  bir  qabul  qilingan  paket  kommutator  konveyeriga  tushadi  (1.20  – 
rasm);  
- paketning sarlavhasi kesib tashlanadi (ma’lum bir uzunlikdagi bitlar qatori 
bo‘shatiladi);