Klassik maktab vakillarining iqtisodiy qarashlari

Asosiy g’oyasi:

«Mehnat – boylikning otasi, yer esa uning onasi» .

Uiliyam Petti

Mamlakat boyligini ko’paytirish uchun U.Petti qamoq jazosi o’rniga

Mamlakat boyligini ko’paytirish uchun U.Petti qamoq jazosi o’rniga

pul jarimasini joriy etish zarurligini, pul to’lashga «qurbi etmagan

o’g’rilarni» esa «qullikka» mahkum etishni, ishlashga majbur qilishni

tavsiya etadi.

U.Petti bu fikrni rivojlantirib, chetga pul

chiqarishni taqiqlash bema’ni narsa ekanligini

ko’rsatib o’tadi. Davlatning bunday hatti-

harakati, uning fikri bo’yicha, mamlakatga chetdan

tovar keltirishni man etish bilan bir narsadir.

U.Petti ishchining daromadi sifatidagi ish haqini mehnatning bahosi deb hisobladi va uning darajasini ishchining yashashi uchun zarur bo’lgan vositalar minimumi bilan ifodaladi. U.Petti, har bir ishchi «yashash, mehnat qilish va ko’payishi uchun» kerakli narsani olsa bas, degan xulosaga keldi. Buni u nazariy jihatdan isbotlab bermoqchi bo’ldi: agar ishchiga ko’rsatilgan minimumdan ikki baravar ko’p haq to’lansa, u chog’da ishchi ikki marta kamroq ishlaydi. bu esa jamiyat uchun shuncha miqdordagi mehnat boy berilganini bildiradi. U.Pettining ish haqi to’g’risidagi mazkur qoidasi «klassik maktabning» ko’pchilik vakillari nazariy tadqiqotlarining asosini tashkil etdi. Masalan, U.Pettidan keyin, D.Rikardo va T.Maltus ish haqini ishchi mehnatining bahosi sifatida tavsiflab, uni ishchining va uning oilasining yashashi uchun zarur bo’lgan vositalar minimumi bilan bog’lab tushuntirganlar.

Merkantilistlar –

boylik

“savdodan”

Petti –

boylik

“mehnatdan”