Kirish. 1918-1939 yillarda xalqaro munosabatlar

Parij tinchlik konferensiyasi.

Birinchi jahon urushi xalqaro munosabatlarga va dunyoning siyosiy xaritasiga katta ta’sir ko’rsatdi. Germaniya, Avstriya-Veng riya va Usmoniylar imperiyalari tarqalib ketdi Yevropada yangi davlatlar vujudga keldi, Rossiyada monarxiya ag’darildi.

Urush tugashi bilan g’olib davlatlar xalqaro munosabatlarda yangi tartib o’rnatish, urushdan keyingi dunyoning qiyofasini belgilash uchun Parijga yig’ildilar.

Parij yaqinidagi Versal saroyida 1919 yil 18 - yanvardan 1920 yil 21 – yanvar-gacha 27 davlat vakillari ishtirokida tinchlik konferensiyasi bo’lib o’tdi. Konferensiya-da hal qiluvchi rolni “Katta uchlik” – Buyuk Britaniya va Fransiya bosh vazirlari Devid Lloyd Jorj, Jorj Klemanso va AQSH prezidenti Vudro Vilson o’ynadi.

Konferensiya jarayonidagi uzoq tortishuvdan so’ng Germaniya bilan sulh shartlari kelishildi. 1919 yil 28-iyunda Germaniya Versal tinchlik shartnomasini imzoladi. Shartno maga ko’ra, Germaniya Birinchi jahon urushining boshlanishi uchun yagona javobgar deb e’lon qilindi.

U g’olib dav latlar foydasiga juda katta – 132 mlrd. marka reparatsiya (tovon) to’lashi lozim edi. Keyin Germaniyaning ittifoqchilaribo’lgan boshqa mag’lub davlatlar – Avstriya, Bolgariya, Vengriya va Turkiya bilan ham shunday shartnomalar imzolandi.