|
Demak, Kaykovusning «Qobusnoma» asari XI asrda yuzaga kelgan yirik tarbiyaviy asardir. Bunda o’sha davrga xos har bir yosh egallashi zarur bo’lgan aqliy, axloqiy, jismoniy tarbiya bilan bog’liq faoliyat turlari: otda yurish, merganlik, suvda suzish, harbiy mashqlar san’ati, ifodali o’qish, xattotlik san’ati, she’r yoza olish, musiqiy bilimga ega bo’lish, shatranj va nard o’yinini bilish kabilar ham o’z ifodasini topgan. Kaykovusning katta xizmati shundaki, u yoshlarni hayotga tayyorlashda ularni har tomonlama kamolga yetkazishning nazariy masalalarini amaliy faoliyatga tadbiqi nuqtai nazaridan ifodalashi bilan hamma zamonlarda, har qanday tuzumda ham o’z qimmatini yuqotmadi va amaliy hayot dasturi sifatida o’z o’rniga ega bo’ldi. Ushbu asar mazmunini talabalarga yetkazib berish natijasida ularda adolatlilik, saxiylik, samimiylik, insonparvarlik, qanoatlilik kabi ijobiy sifatlarni tarkib toptirish mumkin. - Demak, Kaykovusning «Qobusnoma» asari XI asrda yuzaga kelgan yirik tarbiyaviy asardir. Bunda o’sha davrga xos har bir yosh egallashi zarur bo’lgan aqliy, axloqiy, jismoniy tarbiya bilan bog’liq faoliyat turlari: otda yurish, merganlik, suvda suzish, harbiy mashqlar san’ati, ifodali o’qish, xattotlik san’ati, she’r yoza olish, musiqiy bilimga ega bo’lish, shatranj va nard o’yinini bilish kabilar ham o’z ifodasini topgan. Kaykovusning katta xizmati shundaki, u yoshlarni hayotga tayyorlashda ularni har tomonlama kamolga yetkazishning nazariy masalalarini amaliy faoliyatga tadbiqi nuqtai nazaridan ifodalashi bilan hamma zamonlarda, har qanday tuzumda ham o’z qimmatini yuqotmadi va amaliy hayot dasturi sifatida o’z o’rniga ega bo’ldi. Ushbu asar mazmunini talabalarga yetkazib berish natijasida ularda adolatlilik, saxiylik, samimiylik, insonparvarlik, qanoatlilik kabi ijobiy sifatlarni tarkib toptirish mumkin.
Muallif juvonmardlik haqida eng oxirgi bobda so‘z yuritadi. U odam- larning xislatlarini uch xilga boladi: biri aql, biri rostlik va yana biri juvonmardlikdir. Juvonmardlikni asosini Kaykovus uch narsada deb biladi. Birinchisi, aytgan so'zning ustidan chiqish, ya’ni rostlik; ikkinchisi rostlikka xilof qilmaslik; uchinchLsi, xayr ishini ilgari tutish.Insondagi boshqa barcha xislatlar shu uch narsaga bogliq, deydi Kaykovus. Juvonmardlik (yoki iyorlik)ning ustunlarini (ruknlari) quyidagi, larda deb ko’rsatadi: jasurlik, mardlik, sabr-maternal, va’daga vafo qilmoq, pokdil va pokzabon bolm oq; asirlarga ziyon etkazmaslik, bechora kishilarga madad berib, yomonlaming yomonlig'ini yaxshilardan yiroq tutish, rostgo'y, yaxshiga yomonlik qilmaslik, ziyon-zahmatdan saqlash, odamlarga ziyon-zahmat etkazmaslik. Juvonmard sipohiylar esa sabr-bardosh bilan ish tutishlari, kamtarlik va mehmondo‘stlik, saxiylik, to‘g‘rilik, haqshunoslik, pok kiyinish, yaxshi qurollanishi zarurligini qayd etadi.Mazkur bobda yana juvonmardlik vo‘lini tanlagan yoshlarga uch nar- sadan o‘zini: ko'zni yomon nazardan, qolni yomon ishdan. tilni yomon so:zdan saqlashni tavsiya etadi.Uch narsani do'st va dushmanga ochiq tut: uy eshigini, sufra boshi- ni, hamyonning boglchini, deydi. So'ng hamma vaqt rostgoy bo‘lish, xiyonat qilmaslik ham juvonmardlikning ko'rinishlaridan, deb biladi. - Muallif juvonmardlik haqida eng oxirgi bobda so‘z yuritadi. U odam- larning xislatlarini uch xilga boladi: biri aql, biri rostlik va yana biri juvonmardlikdir. Juvonmardlikni asosini Kaykovus uch narsada deb biladi. Birinchisi, aytgan so'zning ustidan chiqish, ya’ni rostlik; ikkinchisi rostlikka xilof qilmaslik; uchinchLsi, xayr ishini ilgari tutish.Insondagi boshqa barcha xislatlar shu uch narsaga bogliq, deydi Kaykovus. Juvonmardlik (yoki iyorlik)ning ustunlarini (ruknlari) quyidagi, larda deb ko’rsatadi: jasurlik, mardlik, sabr-maternal, va’daga vafo qilmoq, pokdil va pokzabon bolm oq; asirlarga ziyon etkazmaslik, bechora kishilarga madad berib, yomonlaming yomonlig'ini yaxshilardan yiroq tutish, rostgo'y, yaxshiga yomonlik qilmaslik, ziyon-zahmatdan saqlash, odamlarga ziyon-zahmat etkazmaslik. Juvonmard sipohiylar esa sabr-bardosh bilan ish tutishlari, kamtarlik va mehmondo‘stlik, saxiylik, to‘g‘rilik, haqshunoslik, pok kiyinish, yaxshi qurollanishi zarurligini qayd etadi.Mazkur bobda yana juvonmardlik vo‘lini tanlagan yoshlarga uch nar- sadan o‘zini: ko'zni yomon nazardan, qolni yomon ishdan. tilni yomon so:zdan saqlashni tavsiya etadi.Uch narsani do'st va dushmanga ochiq tut: uy eshigini, sufra boshi- ni, hamyonning boglchini, deydi. So'ng hamma vaqt rostgoy bo‘lish, xiyonat qilmaslik ham juvonmardlikning ko'rinishlaridan, deb biladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
