Kartashunoslik


 Muhammad ibn Muso al Xorazmiy



Download 4,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/246
Sana29.08.2021
Hajmi4,76 Mb.
#159144
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   246
Bog'liq
kartashunoslik

 
4.1.1. Muhammad ibn Muso al Xorazmiy 
Ilk  Xorazm  vohasining  ko‘zga  ko‘ringan  mashhur  olimlaridan  Muhammad 
ibn  Muso  al  Xorazmiy  (qisqacha  Muhammad  Xorazmiy)  Xorazmda  tug‘ilib 
Bag‘dodda  vafot  etgan.  Ba‘zi  ma‘lumotlarga  ko‘ra  u  780  yilda  tug‘ilgan  va  847 
yilda vafot etgan deb taxmin qilinadi. 
IX  asrning  boshlarida  podsho  Ma‘mun  hukimronlik  qilgan  davrda  (813-833 
yillar) Bag‘dodda «Olimlar akademiyasi» – «Bayt ul-xikma» (Donishmandlar uyi) 
tashkil  qilinib,  unda  juda  ko‘p  o‘rta  osiyolik  olimlar  ijod  qilgan.  Shu  vaqtda 
Muhammad Xorazmiy Bag‘dod rasadxonasining Yer yuzi aylanasining uzunligini 
o‘lchash  uchun  1
0
  yoy  uzunligini  aniqlash  bo‘yicha  ekspeditsiyasiga 
(Mesopotomiyada) rahbarlik qilgan. 
Prof.  H.Hasanovning  yozishicha,  xalifa  Ma‘mun  topshirig‘i  bilan  «Jahon 
kartalari» tuzishga kirishiladi va bu ishga M.Xorazmiy rahbarlik qiladi. Bu asarni 
«Dunyo atlasi» desa ham bo‘ladi. Bunda 70 tacha olim shug‘ullangan. Kartalarni 


 
47 
tuzish 840 yillarda tugallangan. 
Xorazmiyning mazkur kartalar yaratish munosabati bilan yozilgan «Surat al-
arz»  kitobi  «Xorazmiy  geografiyasi»  nomi  bilan  mashhurdir.  Kitob  bir  necha 
o‘nlab  kartalar  va  ularga  berilgan  izohnomalardan  iborat  bo‘lgan.  Bu  kitobni 
«Yerning surati» deb ham yuritganlar.  
Hozirgi  vaqtda  atlasdan  4  ta  karta  saqlanib  qolgan.  Ular  hozir  Strasburg 
shahrida  (Fransiyada)  saqlanmoqda.  Kartalarga  izohlar  asosan  zij  tarzda  berilib, 
537 ta eng muhim joylarning nomi va koordinatalari ko‘rsatilgan. 
Atlasdagi kartalardan birida Nil daryosi havzasi tasvirlansa, ikkinchisida Azov 
va  Qora  dengizlar  tasvirlangan.  Muhammad  Xorazmiy  O‘rta  Osiyoning  buyuk 
geograf  olimigina  emas,  balki  Sharq  geografiyasining  va  kartografiyasining 
asoschisi, uzoq Ispaniyadan to Qashqargacha bo‘lgan barcha tabiatshunos, geograf 
va  sayyoh  olimlarga  ilhom  bergan,  namuna  bo‘lgan  rahnamosi  hamdir.  Beruniy 
ham o‘zidan II asr oldin o‘tgan vatandoshini katta ehtirom bilan tilga olgan. Italiya 
sharqshunosi  K.Nallino  Xorazmiyga  yuksak  baho  berib,  «Yevropadagi  hech  bir 
xalq Xorazmiy erishgan yutuqqa erishishga va bunday asar yaratishga qobil emas 
edi»- deb yozadi.  
 

Download 4,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish