Kartashunoslik

6.4. Karta masshtabi. Masshtab turlari va ularning ahamiyati 
 
Masshtab  (nemischa  Maβstab,  maβ  –  o‘lchov  va  stab  –  tayoq)  —  chizma, 
plan,  aerofotosyomka  yoki  kartadagi  nuqtalar  orasidagi  uzunlikning  joydagi 
masofalar  uzunligiga  nisbati.  Masshtab  joydagi  masofaning  chizma,  plan  yoki 
kartada necha marta kichraytirib tasvirlanganligini ko‘rsatadi. Masalan, ikki nuqta 
orasidagi  75  km  masofa  xaritada  7,5  sm  qilib  tasvirlangan.  Bunda  masshtab  1:1 
000  000  bo‘ladi.  Demak,  bundan  ko‘rish  mumkinki,  berilgan  masofa  xaritada 
1 000 000  marta  kichraytirib  tasvirlangan,  ya‘ni  xaritadagi  1  sm  masofa  aslida 
1 000 000  sm  (yoki 10  km)  ga teng. Har qanday  plan  yoki xaritada  albatta uning 
masshtabi yozib qo‘yilgan bo‘ladi. 
Masshtab uch xil ko‘rinishda, ya‘ni sonli, chiziqli va nomli masshtab bo‘ladi 
(rasm).  

---

 
88