Кафедраси “ машиналар яратишнинг

Машиналар лойихалашнинг асосий босқичлари. Давлат стандарти саноатнинг барча тармоқлари махсулотлари учун конструкторлик хужжатларини ишлаб чиқиш 5 та босқичини белгилаб беради: техник топшириқ, техник таклиф, эскиз лойихаси, техник лойихаси ва ишчи хужжатларини ишлаб чиқиш.
Конструкторлик хужжатлари тайёрлаш жараёнида лойиха секин-аста аниқлашиб боради ва ишчи хужжатларини ишлаб чиқишга яқинлаштиради. Мана шу ишчи хужжатлар бўйича буюм ишлаб чиқарилади.
Лойихалаш жараёнининг кўп босқичлилиги топшириқнинг мураккаблиги ва қабўл қилинаётган ечимлар сифатига қўйилаётган талабнинг юқорилигини кўрсатади. Чунки хатоларни ишлаб чиқариш жараёни давомида тўғрилашга тўғри келади. Бу эса вақт ва воситаларнинг но ўрин қўшимча сарфланишига олиб келади. Техник топшириқ ўз ичига машинанинг нима иш бажаришга мўлжалланганлиги техник характеристикаси, сифат кўрсаткичлари, шунингдек машинанинг ишлаб чиқилаётган констукцияга қўйиладиган техник иқтисодий талаблар, кострукторлик хужжатлари устида ишлаш босқичлари сони ва махсус талабларни олади. Техник топшириқда иложи борича ишлаб чиқиш базаси, истеoмол қилинадиган ва режалаштирилаётган махсулот хажми, уни тайёрлаш давомийлиги, модернизациялашнинг мумкин бўлган йуллари кўрсатилгани маoқул. Келишилган ва тасдиқланган техник топшириқ лойихавий ишларни олиб боришга асос бўла олади.
Техник таклиф техник топшириқка мувофиқ тарзда машина яратиш учун техник хамда иқтисодий асосга эга. Техник топшириқларининг мумкин бўлган реализация вариантлари, ишлаб чиқилаётган конструкцияни ўхшаш конструкциялар билан солиштириб кўриш, машинанинг патентбоблиги ва шу кабиларни техник таклиф ўз ичига олади. Техник таклиф келишув ва тасдиқдан ўтгандан сўнг ишнинг кейинги босқичларини бажаришга асос бўла олади.
Эскиз лойиха машинанинг тузилиши ва ишлаш принципи, шунингдек унинг хизмат вазифасини аниқловчи маълумотлар, асосий параметрлари ва хамда умумий кўриниши хақида принципиал ечимларини ўз ичига олади. Эскиз лойихаси келишув ва тасдиқланишдан сўнг лойиханинг кейинги босқичларига ўтишга асос бўла олади.
Техник лойиха машина тузилиши хақида тўла тасаввур берувчи, хамда ишчи хужжатни тайёрлаш учун зарур бўладиган бошланғич маълумотлар берувчи тугал техник ечимни аниқлайди. Техник лойиха тасдиқлангандан сўнг ишчи хужжатлар ишлаб чиқишга асос бўла олади.
Ишчи хужжатлар доналаб, сериялаб ва массалаб машина ишлаб чиқиш учун қўлланади. Ишчи хужжатлар устида ишлаш жараёнида ишлаб чиқаришнинг технологик ва ташкилий омилларини тўла хисобга олинади. Бу босқич анча давом этади ва энг кўп вақт ва воситалар сарфига эга.
Ишчи хужжатни тажриба нусха учун, аниқланадиган серия аниқланган серия ва массали ишлаб чиқариш учун кетма-кетликда ишлаб чиқилади.
Конструкторлик жараёнида мухандислик хисоблари машинанинг лойихалаштиришнинг тўла жараёнидаги каби кўп вариантлилик характерига эга. Бу эса оптимал ечимни топиш учун фойдали.
Техник хужжатларни ишлаб чиқиш босқичлари 3-расмда кўрсатилган

Техник топширик

Техник таклиф ва мулохазалар

Эскиз лойиха

Техник лойиха

Ишчи лойиха

4-расм. Техник хужжатларни ишлаб чиқиш кетма-кетлиги.