Жавоблар ўзбекистон тарихининг фан сифатидаги ўрни

73Араб ҳукмдорларининг Марказий Осиёда юритган сиёсати. Араблар Ўрта Осиёни босиб олгач аввал бошда Мовароуннаҳрнинг ҳунармандчилик ва савдо шаҳарлари, обод вилоятларига бостириб кириб, уларни таладилар ва ката ўлчалларга эга бўладилар.Ўлкаларни босиб олиб чоғида деҳқончилик воҳалари оёқ ости қилиниб, шаҳар ва қишлоқлар вайрон этилди.Сув иншоотлари бузиб ташланди.Кўпгина жойларда қирғоқчилик юз Бера бошлади.Шаҳарлардан ката миқдорда қимматбаҳо ўлжалар, Бухоро, Пойканд ва суғо ҳукмдорларидан эса ката миқдорда товон олинди.Иқтисодий ҳаётни ўз қўлларидан чиқармаслик мақсадида араблар бу ерда сосонийлар тартибидаги солиқ тизимини жорий қилдилар.Бу тизимда ер солиғи хирож (хосилнинг ўндан бир ёки ундан икки қисми миқдорида) чорва, ҳунармандчилик, савдо-сотиқдан закот (қирқдан бир миқдорда) ҳамма исломни қабул қилмаган шахслардан олинадиган жизъя соиғи ҳам қўшилди.Араблар ўз ҳукмронлигини сиёсий негизини мустаҳкамлаш ва унинг барқарорлигини таъминлашда ислом динини тенг ёйишга ва тарғиб қилишга ката эътибор бердилар.Ўрта Осиё аҳолисини ичида эътиқод қилаётган зардуштийлик, монийлик буддизм, насроний ва бошқа динлар сохта деб эълон қилиндилар. «Қутайба ибн Муслим Хоразм хаттотларини қатл эттирди ва дин пешволарини қириб ташлаб, уларнинг китоб ва қўлёзмаларини ёқиб юборгандан кейин деб ёзган эди. Беруний, - Хоразмликлар саводсиз бўлиб қолдилар, уларнинг фақат ёдда сақлаб қолган хотираларигина қолди, аммо вақт ўтиши Билан бу унитилиб, фақат ўзлари учун мос бўлган хотираларгина сақланиб қолди».
74Муқанна қўзғолони ва унинг тарихий аҳамияти. Араблар хзулмига карши биринчилар каторида 720-722 йй.да Сугди1на ахолиси бош кутарди. Бу курашга Самарканд ихшиди Гўрак ва Панжикент хокими Диваштичлар бошчилик килдилар. 722 йилда Бу кузголон бостирилди. 723 йилда Фаргонада кузголон кутарилди. Уни Шош, Насаф ва бошка худудларнинг ахолиси куллаб кувватладилар.725-729 йй.да араб халифалигининг солик сиёсатига карши Самарканд, Бухоро ва Хутталон ахолиси бош кутарди. Кузголончилар сони 7 мингга етди. Маглубиятга учради. 733-737 йй.да Сугдиёна, Тохаристон ва бошка катор худудларда халк озодлик харакатлари авж олиб кетди. 746 йилда Хуросон ва Мовароуннахрдаги аббосийлар харакатига бошчилик килиш учун Абу Муслим бу ерга юборилади. У ахолига карата эълон килган мурожаатномасида Куръони Карим ва хадисларга амал килишга давъват этади. Абу Муслим харакати тез орада бутун Хуросон ва Мовароуннахрда кенг кулоч ёяди. 749 йилда Дамашкни энгаллайди. Халифа тахтдан агдарилади, абосийлар тахтни эгаллайди. Шу тарика халифалик аббосийлар сулоласи кулига утади. УШ асрнинг 70-80-йилларида Мовароуннахрда Хошим ибн Хаким - Муканна бошчилигида тарихда "Ок кийимлилар" кузголони машхур булди. Узини пайгамбар деб эълон килди. Зиндондан кочиб, Марвга келган ва халифага карши кузголонга бошчилик килди. Араб истилочиларига карши ун йилдан ортикрок давом этган Муканна бошчилигидаги ок кийимлилар кузголони маглубиятга учради. Чунки араб боскинчилари кушинлари мунтазам, тартиб-интизомли давлат карамогидаги кушин эди. Кузголончилар эса турли тоифа ва табакаларнинг вактинчалик курама иттифокидан ташкил топган эди. Шу боисдан Муканна бошлик кучларда бирлик ва ахиллик доимий суратда булмади.