Jamurad yangiboyevich, amirov

Molibden . Bu elYement hayvonlar va  mikroorganizmlar hayotida muhim 
ahamiyatga ega bo‘lib turli hayot  uchun zarur fermentlar tarkibiga turadi. 
Qishloq  xo‘jalik  hayvonlari  me’yorda  oziqlantirilganda  talablar  to‘liq 
qondiriladi,  hayvonlarni  yaylovlarda  boqish  molibden    me’yordan  yuqori 
bo‘lishiga sabab bo‘ladi va zaharli ta’sir etadi. 1 kg oziqada 3-10 mg molibden 
bo‘lishi hayvonlar salomatligi uchun zararli hisoblanadi. 
Selen  .Uning  zaharli  bo‘lgani  uchun  hayvonlarga  nazorat  qilib  beriladi. 
Uning  1  kg  oziqa  tarkibida  5  mg  yoki  1  kg  sutda  0,5  mg  bo‘lishi  hayvonlar 
uchun xavfli bo‘lishi mumkin. 
Molibden yetishmagan hayvonlar juni tushib, tuyoqlari shakli buziladi. 
Selenning  qoramollarda  1  kg  tirik  vazniga  10-11mg,  otlarda  -  3-4  mg, 
cho‘chqalarda  -13-18  mg  to‘g‘ri  kelishi  ularning  o‘limiga  sabab  bo‘lishi 
mumkin. 
Ftor.  Ushbu  elYement  asosan  tishni  Yemal  qavatida  bo‘lib,    uni 
yYemirilishdan  (kariyes)  saqlaydi.  Qishloq  xo‘jaligida  ftorning  o‘simlik  va  
hayvonlar uchun zarariga e’tibor beriladi. 
Agarda  hayvon  oziqalarning  1  kg  da  20  mg  dan  ftor  ortib  ketsa, 
hayvonlarning  ishtahasi  yo‘qolib,  ozib  ketadi;  yosh  hayvonlar  o‘sishdan  qolsa, 
sigirlarni  sut  mahsuldorligi pasayib  ketadi; bu  hol surunkali davom  etsa,  suyak 
va  tishlarda  tarkibiy  o‘zgarishlar  harakatsiz  bo‘lib,  buyrak,  jigar,  buyrak  usti  
bezi,  urug‘don  va  qalqonsimon  bez  salbiy  o‘zgarishlarga  uchraydi.  Agarda 
tuproqda 0,5 % suvning 1 l da 0,5 mg dan ko‘p bo‘lsa, ushbu elYement bo‘yicha 
endYemik holat bo‘ladi. Bunga misol bo‘lib Surxondaryo viloyatining shimoliy 
tumanlarida,  Tojikiston  allyuminiy  zavodi  chiqindilari  tarkibidagi  ftor  bilan 
qishloq xo‘jalik hayvonlarini zaharlanishini  keltirish mumkin. 
Ushbu  hududda  hayvonlar  ozib,  mahsuldorligi  pasayib,  ko‘payish 
qobiliyati  susayib,  bola  tashlab,  tishlari  tushib  ketishini  ko‘rsatish  mumkin. 
(A.Raxmonov, 2005 yil). 
Hayvonlar zaharlanishining asosiy manbai sanoat  chiqindilari hisoblanadi.