Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Xulq-atvor-

Xurmo-(Diospyros) — xurmodoshlar oilasiga mansub subtropik daraxt yoki butalar turkumi, ekiladigan meva daraxti. Tropik va subtropik mintaqalarda 500 ga yaqin turi uchraydi. Xitoy, Yaponiya, Oʻrta dengiz boʻyi mamlakatlari, Avstraliya, AQSH, Kavkaz, Oʻrta Osiyoda ekiladi. Mevasi uchun, asosan, sharq xurmo, sovuqqa chidamli virginiya xurmosi (Diospyros virginiana), shuningdek, Kavkaz xurmosi (Diospyros lotus) oʻstiriladi. Oʻzbekistonda ekiladigan sharq xurmosi (Diospyros kaki Tpip)ning vatani — Xitoy. Daraxti 8–12 m, chiroyli, shoxshabbasi dumaloq yoki piramidasimon. 100 —400 yil, baʼzan undan ham koʻproq yashaydi, lekin 50— 60 yilgacha yaxshi meva beradi. Xurmo -15, -20° gacha sovuqqa chidaydi, yorugʻsevar oʻsimlik. Bargi yirik tuxumsimon, usti toʻq yashil, orqasi tukli, ketma-ket joylashgan, toʻkilish oldidan qizgʻish rangga kiradi. Aprel — mayda gullaydi, oktabr —noyabrda pishadi. Mevasi turli shakdda (500 g gacha). Mevasi 2 —3 oy saqdanadi, yangiligida hamda quritilgan holda isteʼmol kilinadi, qandolatchilik sanoatida ishlatiladi, likyor, vino, jem tayyorlanadi. X., asosan, payvandlash yoʻli bilan koʻpaytiriladi. Koʻchati kuzda yoki bahorda ekiladi. Qumli, shagʻalli shoʻr yerlarni yoqtirmaydi. 3—4yili hosilga kiradi, 10—12 yoshida toʻliq hosil bera boshlaydi. Bir tup daraxti 250 kg gacha hosil beradi.