Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Xo`jakent-

Xo`jayli shahri--(Xoʻjeli) — Qoraqalpogʻiston Respublikasi Xoʻjayli tumanidagi shahar. Ushbu tumanning markazi. Amudaryoning quyi oqimi chap sohilida, Nukusdan 24 km uzoqlikda joylashgan. Shahar oʻrtasidan Toshliyop kanali oʻtadi. Hozirda shaharning aholi soni 75 mingdan ziyod. "Xoʻjayli" atamasi 17-asr oxiri —18-asr boshlarida paydo boʻlgan. Rus tadqiqotchisi A.L.Kunning Xoʻjayli haqida 1874-yil eshitgan rivoyatlardan birida Xoʻjayli qalʼasini Turkistondan koʻchib kelgan eshon Alamin Xoʻja qurgan. Shuningdek, mahalliy aholi orasida shaharga sufiylarning yassaviylik oqimiga mansub xoʻjalar tomonidan asos solingan degan rivoyatlar bor. Shahar atrofida miloddan avvalgi 4—3 asrlarda aholi yashaganligini arxeologik qazilmalar tasdiqlaydi. Xoʻjayli yonidagi Mizdaxqon shahri xarobasi buning dalilidir. Xoʻjaylining tabiati, bozorlari, madrasalari, sugʻorish kanallari, aholisi toʻgʻrisida A. L. Kun, Vasily Bartold va boshqa tomonidan yozib qoldirilgan manbalardan maʼlum. Yangi Xoʻjayli (temir yoʻl stansiyasi) 1952—1953-yillarda temir yoʻl oʻtkazilishi munosabati bilan qurilgan.