Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Shox-shabba- daraxtlarning tanasidan chiqqan oʻsimtasi.

Shoyi- ipak mato. 19-20-asr o`rtalarida O`rta Osiyoda barcha ipakchilik rivojlangan yirik markaz (Farg`ona, Buxoro va boshqalar)larda ishlab chiqarilgan. Eni 33-35 sm, 20-asr 30-yillaridan 50-54 sm ga kengaygan. Shahrining gulsiz sidirg`a va gulli (abr gulli), yo`l-yo`l, katak gulli xillari maʼlum. Turli ipakchilik markazlarining shoyilari qalin-yupqaligi, gullari, rangi bilan farqlanadi. Farg`ona shoyisi yupqa va pishiqligi, yumshoq va mayinligi bilan boshqa shoyilardan ajralib turadi. Gullari to`lqinsimon yoki uslublashtirilgan novda, gul shaklida, rangi binafsha, sariq, feruza, kulrang bo`ladi. Buxoro shoyisi qalin to`qilgan, iplari zichligi tufayli qattiq, g`ijimlanmaydigan hamda suv o`tkazmaydigan bo`ladi. Gullari katta doira, tuxumsimon shakllarda, ikki chetlari qator yo`llar, 8 yoki to`lqinsimon chiziqlar bilan hoshiyalangan. Rangi ko`proq qizil va sariq, oq, nafarmon, och nastarin, feruza ranglar.

Shoyigul- ko`p yillik o`simlik. Uning poyasi shoxlanmasdan 0.5 m dan 2 m gacha tikka o`sadi. Shoyigulning barglari juda yirik, yumaloqroq shaklda bo`ladi. Gullari ham yirik bo`lib, qizil, to`q yoki sariq ranglarda bo`ladi. Shoyigul bahorda sovuq tugagandan keyin gulzorlarda manzarali o`simlik sifatida ekiladi. Uning gullaridan guldastalar yasaladi. Shoyigulning kuzda ildizpoyasi qazib olinadi va salqin joyda saqlanadi.

Shudgor- kuzgi va bahorgi bug`doy ekish uchun ajratilgan almashtirib ekish dalasi. Bunday dala haydalgandan keyin ekulgunga qadar bir necha muddat hech narsa ekilmasdan, tuproqlari yumshatilgan va begona o`tlardan tozalangan holda saqlanadi. Natijada, bunday shudgor tuprog`ida o`simlik uchun kerakli nam va oziq moddalar to`planadi. Haydash muddatiga qarab toza shudgor, ekilgan shudgor o`zaro farq qiladi.