Ingeneriyasi

Cho„ktirish usullari va uning nazariyasi 
Sanoat  uchun  zarur  bo„lgan  ko„pchilik  fermentlar  suvda  eruvchan 
oqsillardir.  
Ferment  eritmalari  olinish  manbalariga  qarab  mikroorganizmlar  lizatlari, 
ekstraktlari,  kultural  suyuqlik  filtratlari,  o„simlik  yoki  hayvon  to„qimalari 
gomogenatlari  bo„lishi  mumkin.  Bu  ferment  eritmalari  tarkibi  juda  murakkab 
tizimga  ega.  Unda  fermentlardan  tashqari  kolloid  tabiatiga  ega  bo„lgan  har  xil 
birikma va moddalar ham uchraydi. Bunday murakkab tizimlardan fermentlarni 
ajratib olish mushkul vazifadir.  
Fermentni  ko„proq  va  faol  holda  ajratib    olishni  ta‟minlash  uchun  barcha 
ehtiyotkorlik choralarini ko„rish darkor. Ma‟lumki, oqsilning gidrofob guruhlari 
oqsil  molekulasi  ichida  to„planishga  harakat  qiladi,  lekin  ularning  etarlicha 
miqdori molekula sirtida joylashadi. Oqsilni har xil erituvchilarda erish darajasi 
molekula sirtida gidrofob va gidrofil qoldiqlarning tarkalishi bilan belgilanadi.  
Oqsillarni 
asosiy 
erituvchisi 
bo„lib 
hisoblanmish  suvning  ba‟zi 
xususiyatlarini  (harorat,  pH,  ion  kuchi,  neytral  tuzlar,  130rganic  erituvchilar 
yoki  inert  birikmalarni  qo„shish  yo„li  bilan)  o„zgartirish  hisobiga,  oqsil 

---

 
131 
molekulasining gidrat yoki solvat qatlamiga ta‟sir qilib agergasiyaga uchratish 
va  cho„kmaga  tushirish  mumkin.  Sanoatda  asosan  131rganic  erituvchilar  yoki 
tuzlar  bilan  cho„ktirishdan  foydalaniladi.  Bu  usullar  bir-biridan  cho„ktirish 
mexanizmi bilan farq qiladi.