Информатика


-jadval. Maple dasturning variantlari va ishlab chiqarilgan sanasi



Download 7,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet466/485
Sana11.07.2021
Hajmi7,86 Mb.
#115730
1   ...   462   463   464   465   466   467   468   469   ...   485
Bog'liq
informatika

10.13-jadval. Maple dasturning variantlari va ishlab chiqarilgan sanasi 

Maple 15 

13 aprel 2011 yil 



Maple 11

21 fevral, 2007 yil 



Maple 6

6 dekabr, 1999 yil 



Maple 4.3

mart 1989 yil 



Maple 14 

29 aprel 2010 yil 



Maple 10

10 may, 2005 yil 



Maple V R5

1 noyabr, 1997 yil 



Maple 4.2

dekabr 1987 yil 



Maple 13 

24 aprel 2009 yil 



Maple 9.5

15 aprel, 2004 yil 



Maple V R4

yanvar 1996 yil 



Maple 4.1

may 1987 yil 



Maple 12 

13 may 2008 yil 



Maple 9

30 iyun, 2003 yil 



Maple V R3

15 mart, 1994 yil 



Maple 4.0

aprel 1986 yil  



Maple 11.02 

10 noyabr 2007 yil 



Maple 8

16 aprel, 2002 yil 



Maple V R2

noyabr 1992 yil 



Maple 3.3

mart 1985 yil 



Maple 11.01 

6 iyul, 2007 yil 



Maple 7

1 iyul, 2001 yil 



Maple V

avgust 1990 yil 



Maple 3.2

aprel 1984 yil 



Maple 3.1

oktyabr 1983 yil 



Maple 3.0:  

may 1983 yil 



Maple 2.2:  

dekabr 1982 yil 



Maple 2.15

avgust 1982 yil 



Maple 2.1

Maple 2.0

Maple 1.1:  

Maple 1.0


 

525 


iyun 1982 yil 

may 1982 yil 

yanvar 1982 yil 

yanvar 1982 yil 

Maple dasturining oynasi barcha amaliy dasturlarning oynasi kabidir. 

 

10.35-rasm. Maple8 dasturining oynasi. 

 

Maple dasturining to`rt qismdan iborat: 



-  Sarlavha satri. Bu qatorda fayl nomi, sistemali tugmachalar joylashgan; 

-  Menyu.  Menyu  bo`limlari  8  ta  bo`lib,  ular  Maple  dasturida  ishlashni 

osonlashtiradi. 

-  Asboblar paneli. Foydalanuvchi uchun muhim va ko`p foydalaniladigan 

buyruqlar uchun yorliqlar joylashtirilgan. 

-  Ishchi  stol  yoki  Maple  hujjati  (Worksheet).  Mapleda  yaratildan  hujjat 

kengaytmasi *.mws bo`lib hisoblanadi. 

Maple  hujjatida  ma`lumotlar  ―Kirish  -  chiqish‖  texnikasiga  asoslangan 

bo`lib,  hisoblash  uchun  formula  kiritiladi  va  natija  chiqadi.  Mapleda  amallar 

bo`lim  –  bo`lim  asosida  shakllantiriladi  va  kvadrat  qavs  bilan  chegaralanadi 

(10.35-rasm).  Buyruqlar  [>]  operatoridan  so`ng  kiritiladi  va  natija  ishchi  stolning 

o`rtasidan  hosil  bo`ladi.  Har  bir  buyruqdan  so`ng  [;]  belgisini  qo`yish  shartdir. 

Mapleda  hisoblashni  amalga  oshirish  uchun  [Enter]  tugmasi  yoki  asboblar 

panelidan [!] belgisini bosish kerak. Masalan, 




 

526 


 

 

Mapleda  kichik  xotira  mavjud  bo`lib,  unda  oxirgi  hisoblash  niatijasini  [%] 



belgisida, oxirgisidan bitta oldingisini [%%] belgida va undan ham bitta oldingisini 

[%%%] belgisida saqlaydi. Masalan, 

 

 

 



x

y

 daraja Mapleda quyidagicha kiritiladi: 



 

 

sondan kvadrat ildiz olish esa [sqrt(x)] operatori orqali aniqlanadi: 



 

Agar daraja (m/n) ko`rinishda bo`lsa, [()] lar yordamida kiritiladi: 

 

Mapleda  kiritilgan  sonli  ifodalar  [evalf(a,n)]  funksiyasi  bilan  hisoblanadi. 



Bu erda a- hisoblanish lozim bo`lgan ifoda, n- shart bo`lmagan parametr bo`lib, u 

kiritilmaganda  qiymati  n=10  bo`ladi.  n-  sonni  haqiqiy  qismini  aniqlash  uchun 

ishlatiladi. 

  

 



Mapleda  o`nli  logarifmlardan  to`g`ridan  -  to`gri,  ya`ni  ln(x)  ko`rinishda 

foydalanish mumkin. 




 

527 


 

 

Masala. Hisoblang.  



 

  

Bu hisoblash uchun [>] operatorining yonida klaviatura yordamida yoziladi 



va [;] qo`yilib, [Enter] tugmasi bosiladi. Maple uning standart matematik yozuvda 

chiqaradi, Hisoblash uchun esa evalf() funksiyasidan foydalanamiz. 

 

 

Mapleda 



Matematik 

funksiyalani 

kiritishda 

qiynalsangiz, 

uning 

menyularidan  foydalanish  mumkin.  Buning  uchun  [View] 



  [Palettes] 

 

[Expression  Palette]  ketma-ketlik  orqali  [Expression]  muloqot  oynasi  chiqariladi 



va  ixtiyoriy  matematik  funksiya  va  amallarni  joylashtirish  mumkin.  Turli 

matematik  belgilar  va  grek  harflarini  yozish  uchun  [View] 

  [Palettes] 



 

[Symbol Palette] Buyruqlar ketma-ketligidan foydalaniladi. 



    

 

             10.36 -rasm. Expression                                        10.37-rasm. symbol 

 

Expression  oynasidan  foydalanib  hisoblashga  doir  misol  keltiramiz.  Cos( ) 



+sin( ) 

2

  ni  hisoblash  talab  etilsin.  Buning  uchun  [a+b]  tugmasini  bosamiz  va 



ekranda  [%?+%?]  hosil  bo`ladi.  Birinchi  [%?]  kelib  [cos]  tugmasini  bosamiz. 

Ikkinchi 

[%?] 

kelib, 


[a

b



tugmani 

bosamiz 


va 

umumiy 


korinish 


 

528 


[cos(%?)+(%?^%?)] ko`rinishni oladi. Ikkinchi [%?] kelib, sin tugmasi bosiladi va 

[%?] larining  mos qiymatlari kiritiladi. 

 

Qo`shimcha  izohlarni  kiritish  uchun  [insert]



[text]  Buyruqlar  yoki 

[Ctrl]+[t] tugmachalari bosiladi. 

Mapleda  qiymatlarni  aniqlash  uchun  o`zlashtirish  amali  mavjud.  Uning 

yozilishi  [:]+[=]  ko`rinishida  aniqlanadi.  O`zlashtirish  amali  bilan  ko`proq 

funksiyalar  aniqlanadi.  Masalan,  f:=.    Bunda  Maple 

funksiyaning  analitik  ko`rinishini  aniqlaydi.  Funksiya  qiymatini  hisoblash  uchun 

subs(x=a,f), ya`ni x=a da f ning qiymatini hisoblash degani. 

 

 

Bundan tashqari Mapleda funksiyani [->] operatori yordamida ham ifodalash 



mumkin. [->] qo`yish uchun [-] va [>] tugmalaridan foydalanamiz. 

 

 



Mapleda  qiymatni  o`zlashtirib,  tezda  hisoblashni  bajarish  imkoniyati  ham 

bor  uning  uchun  [:]  operatoridan  foydalanamiz.  O`zgaruvchilarning  qiymatlarini 

yo`qotish uchun [restart :] dan foydalanish maqsadga muvofiq.  

 



 

529 


 

Bulardan  tashqari  Mapleda  funksiyalarni  dasturlashdagi  procediralar  orqali 

ham ifodalash mumkin. Buning uchun Proc() operatoridan foydalanamiz. 

  

 



Funksiyalarni aniqlashda shartlardan foydalanilgan bo`lsa, Mapleda bundan 

funksiyalarni if shart operatoridan foydalanib beriladi.  

If ning qisqa yozilishi: 

if then  fi; 

 

if ning to`liq yozilish: 



 

 

if  then  else



 

if ning 3 xil yozilishi: 

 

 

if(,,); 



 

Quyidagi funksiyani aniqlash talab etilgan bo`lsin. 

 

 

Bu  funksiyani  Maple  dasturida  yozish  uchun  [piecewise()]  operatoridan 



foydalanish mumkin. 

 

Hisoblash uchun if shart operatorining 3- variantidan foydalanish mumkin.  



 

 

Birinchi  bo`limda  f  funksiya  aniqlanadi,  ikkinchi  bo`limda  x=0.2  qiymatga 



moslab aniqlash va uchinchi bo`limda x=0.2 dagi f funksiya qiymatini hisoblash. 


 

530 


 

Mapleda  elementar  matematikaning  barcha  amallarini  yuqorida  keltirilgan 

operator va amallar yordamida ifodalash va hisoblash mumkin. 




Download 7,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   462   463   464   465   466   467   468   469   ...   485




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish