Ilmiy tadqiqot asoslari

  Mavzuning matni: Ilmiy tadqiqot faoliyati jarayoni va 

 

taraqqiyoti omillari. 

 

 

Jamiyatimiz  XXI  asrga  qadam  qo’ydi.  Yangi  asr,  o’z  navbatida    zimmamizga    muhim 

vazifalarni  qo’ymoqda.  Bu  esa  mazkur  asrning  faol  ishtirokchisidan  jahon  andozalari  talablari 

bo’yicha  axborot  ma’lumotlari  bilan  ishlash  yo’nalishidagi  savodxonligini  oshirish  muammosini 

qo’ymoqda. Bugungi kunda hech kimga sir emaski, har qanday hodisa va jarayonni o’rganish yoki 

boshqarishga  ijodiy  yondashilmas  ekan  ko’zlangan  maqsadga  erishishning  optimal  variantini  har 

doim ham tanlay olish kafolatlanmaydi. Bu esa inson tafakkuri maxsuli bo’lgan zamonaviy bilimlar 

bilan bog’liqdir.

 

Ilm-fanning  rivojlanishi  insoniyat  ilmiy,  ijodiy  faoliyati  mahsuli  bo’lganligi  sababli  ham 

mazkur  faoliyat  orqali  kishilar  ilmiy  bilimlarni  topadi,  o’zlashtiradi,  tizimlashtiradi  va  keyingi 

faoliyatda  ulardan  foydalanadi.  Ushbu  jarayonlarni  hisobga  olib  ilmiy  bilimlarni  shartli  ravishda 

quyidagicha tuzilmaga (tashkil etuvchilarga) ega deb atashimiz mumkin:

 

- bilim sohalari bo’yicha: tabiiy fanlar; ijtimoiy-gumanitar fanlar; matematika va h.k.;

 

- ilmiy faoliyat natijasi bo’yicha: referat, annotatsiya, tezis, maqola va h.k.

 

---

Ma’lumki,  ilmiy  faoliyat  bilim  olish  va  ularning  tahlili  hamda  sintezi,  undan  ilmiy 

ijodiyotning  keyingi  bosqichini  takomillashtirishida  foydalanishi  kabi  jarayonlarga  yo’naltirilgan 

bo’ladi. 

 

Ilmiy  faoliyat  taraqqiyoti  quyidagi  omillar  orqali  baholanadi:    ilmiy  natijani  qo’lga 

kiritishda tadqiqotchining zamonaviy fan-texnika va ta’lim texnologiyalaridan og’ishmay foydalana 

olishlik,  ya’ni  bilim,  ko’nikma  va  malakaga  egaligi;    qo’lga  kiritilgan  natija  (ishlanma,  metod, 

metodologiya,  texnologiya,  texnika  va  h.k.)ning  yangiligi;    ilmiy  bilimning  o’ziga  xosligi,  ya’ni 

zamonaviy  fan–texnika  va  qolaversa  jamiyat  taraqqiyotiga  hissa  qo’shishining  qanday  sifat 

darajasiga egaligi; olingan ilmiy bilimning noyobligi, oldingi mavjud bilimlardan mukammaligi va 

iste’mol  uchun  foydalana  olish  mumkinligi;  ilmiy  bilimni  egallash  jarayonini  aniq  algoritmik 

tizimga ega bo’lishligi va rejalashtirilgan natijaga erishishning kafolatlanganligi;    qo’lga kiritilgan 

ilmiy ishlanmalar amaliy faoliyatda foydalanishga uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqa olishligi;    ilmiy 

natijalarning  nazariy  va  amaliy  ahamiyatini  har  qanday  sharoitda  tadqiqotchining  tasavvur  eta 

olishligi va shu kabilar.

 

  Mavzuni o’zlashtirishni ta’minlashga oid savollar: 

 

ilmiy bilimlar qanday tuzilmaga ega?

 

ilmiy faoliyat qanday omillar bilan baholanadi?

 

ilmiy faoliyatning maqsad va vazifalarini gapirib bering?

 

ITI jarayonini ilmiy tahlil qiling?

 

 

  Mavzu bo’yicha mustahkam esda saqlab qolishga oid