Ijtimoiiy fanlar

1038-1063  yillarni  o’z  ichiga  olgan  hukmronlik  davri  old  Osiyo  va  Kichik 
Osiyoning  katta  hududlarini  qo’lga  kiritilganligi  bilan  tavsiflanadi.  Bu  davr 
mobaynida  Saljuqiylar  Gurgon,  Tabariston,  Xorazm,  Azarbayjon,  Kurdiston 
hududlarini,  hozirgi  g`arbiy  Eron  viloyatlarining  bir  qismi,  Fors,  Kermon 
viloyatlarini egallaydilar. Shunday qilib, Tug`rulbek kuchli Saljuqiy sultonligiga 
asos soladi.
 
Xorazmsho
hlar 
davlati.
 
Vatanimiz  hududida  miloddan  avvalgi  so’nggi  ming  yillik  boshlaridagi  ilk 
davlatchilik tuzilmalari Xorazm  hududida  vujudga  kelgan. Milodimizning  turli 
bosqichlarida  ham  xorazmshohlar  sulolasi  nomi  bilan  hukmronlik  qilgan 
hukmdorlar  xonadoni  tarixdan  ma’lum.Bunda  shuni  ta’kidlash  joizki, 
Xorazmning  qaytadan  mustaqillikni  qo’lga  kiritishi,  bugina  emas,  hududiy 
jihatdan kengayib, butun-butun o’lkalarni o’z tarkibiga kiritib, qudratli saltanat 
darajasiga  ko’tarilishi,  so’ngra  uning  pirovardida  inqirozga  yo’liqishi-bu 
jarayonlar  yangi  sulola-Anushtaginiylar  sulolasi  (1097-1231)  nomi  bilan  uzviy 
bog`liqdir.Xususan  saljuqiy  hukmdorlardan  Malikshoh  (1071-1092)  davrida 
katta  obro’-martabaga  erishgan  harbiy  lashkarboshi  Anushtaginning  Xorazm 
hukmdori etib tayinlanishi (1077-1097) hamda ko’p o’tmay uning Xorazmshoh 
unvoniga  sazovar  bo’lishi-bu  Xorazmning  mustaqillikka  erishishida  jiddiy 
qadam  bo’lgan  edi.  1097  yilda  uning  o’rniga  Xorazm  taxtiga  o’tirgan  va 
Xorazmshoh  unvoni  sohibi  Qutbiddin  Muhammad  o’lka  mustaqilligini 
ta’minlashda  muhim  rol  o’ynagan.  Qutbiddin  Muhammad  ham  Saljuqiylar 
hukmronligini  tan  olgan  holda  Xorazmni  idora  qildi.  Biroq  shunga  qaramay 
o’lkaning har tomonlama rivojlanishi, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy yuksalishi 
uchun  ham  muhim  imkoniyatlar  topa  bildi.  Xorazmning  mustaqil  davlat 
sifatidagi  ravnaki,  hududlarining  benihoya  kengayib  borishida  Alovuddin 
Takashning o’rni katta bo’lgan. Uning hukmronlik davrida (1172-1200) Xorazm 
vohasida katta ijobiy o’zgarishlar yuz berdi.
 

---

104