If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

с1 —
0, 254- 0, 3 3 
О;
/г = 0 , 5 4 1 О; « = 150— 1000 а й л / м и н. П а р р а к л и а р ал а ш т и р г и ч -
л а р г а К ар аг ан д а пропе л ле р ли а р а л а ш т и р г и ч л а р н и н г с а м а р а д о р -
лиги анча юкори, б ирок ул ар н и нг и ш л а ш и учун куп энергия 
са рфл ан ад и. Винт кия жой л а шт ири л с а а р а ла ш т и р и ш ни н г с а м ар а -
дорлиги ортади.
Ту рб ин а л и а ралаштирг ични нг
асосий иш органи турбина 
г илдираг и булиб, у в ертикал у кк а ж о й л а ш т и р и л г а н б ула ди 
(6.4- раем). Турбина гилдираг ининг и шл аш принципи м а р к а з д а н
кочма кучнинг т а ъ с и р и г а асосланган. С у юкл ик а ра ла шт и рг ич н ин г
м а р ка з и й т е ш и к ч а л а р и д а н кириб, у е р да м а р к а з д а н кочма куч 
таъсирид а тез л ан и ш олган холда г и лд и р а к д а н р а д и а л й уна лишд а
чикиб кетади. Р ил ди р ак д а суюклик в ертикал йуна л ишд ан горизон­
т ал й у на лишг а утиб, ундан к а тта тезл и к б ил ан чикади. Б у н да й
а р а л а ш т и р г и ч к ов ушок лиг и кам ва к а тт а б у лга н (
С 500 Па . с) 
с у юк ли кл ар ни а р а л а ш т и р и ш учун и шл а т и л а д и . Т урб ин а л и а р а ­
л ашт ирг ич учун ¿ = ( 0 , 1 5 4 0 , 6 ) О ва « = 2 0 0 4 2 0 0 0 а й л / м и н .
134

---

ö = i C s O crams
С Ю
6.1-расм .
А р а л а ш т и р г и ч ту р лар и :
а )
п а р р а к л й ;
б )
п р о п е л л е р л и ;
в )
т у р б и н а л и .
6 .2 -раем.
П а р р а к л и а р а л а ш т и р г и ч н и н г ту р л а р и :
а )
р а м а л и ;
б )
я к о р л и ;
в )
я п р о к с им он .
6.3- раем.
П р о п е л л е р л и а р а л а ш т и р г и ч . 
135

---

о э ^ ш ODÉjga]
b .4 -раем.
Т у р б и н ал и а р а л а ш т и р г и ч ту р лар и :
а )
о ч ик тур ри к у р а к ч а л и ;
б)
очи к к и я к у р а к ч а л и ;
в )
ё п и к т у р б и н а л и ; / — т у р б и н а ;
2—
й у на лт ирг ич .
Бундай аралаштиргичнинг са марадорлиг и жу д а юкори. Турбинали 
а р а ла шт и рг ич ни т а р к иб ид а улчами 25 мм гача ета диган з а р р а ч а -
ларн и бор с у юк ли кл а рни а р а л а ш т и р и ш учун хам к у л л аш мумкин.
Кимё с а ноа тид а юкорида айтиб утилган а р а л а ш т и р г и ч л а р д а н
т а ш к а р и шнекли, лентали, пла нетар, вибрацион ва бошка 
а р а л а ш т и р г и ч д а н хам фой да ла н ил мо к да . М а с а л а н , ноньютон ва 
пастасимон с у ю к ли кл ар ни а р а л а ш т и р и ш учун шнекли ва лен тал и
а р а л а ш т и р г и ч л а р ишл ати л ад и (6,5- раем). Шне кли а р а л а ш т и р г ич
эффектив к о в ушок ли к коэффициенти р эф = 500 Па. с булган 
ма сс а ла рни узлуксиз циркуляция килишг а хи з ма т килади. Бунда й 
а р а ла шт и рг ич ни н г а йл а н и ш частотаси 
п = ( \
4 - 4 ) айл°с. Л ен та л и 
а р а л а ш т и р г и ч л а р
ё р д а м и д а
ковушоклиги 
юкори 
булган 
( Шф = 3.10' Па . с) ноньютон суюк ли кл ар ни а р а л а ш т и р и ш имко- 
нияти вужудг а келади.
6 .6 - ва 6.7- р а е мд а вибрацион ва п л а н е т а л а р а р а ла ш т и р г и ч
курсатилган. Ушбу к у р и л м а л а р ка тта х а ж м л и (100 м3) ва ута 
к а тта х а ж м л и (1000 м3 ва ундан куп) к у р и л м а л а р д а г и турли 
ков ушок ликк а эга булг ан (100 П.с гача ва ундан куп) хам ньютон, 
хам ноньютон суюк ли кл ар ни а р а л а ш т и р и ш учун м у л ж а лл а н г а н.
М а с а л а н , собик Л е н и н г р ад технология институти т а к ли ф этган 
а ра ла шт и рг ич ни н г в али уз а т м а н ин г т а ш к и вали билан Гук 
ша рнири о рк а ли у л ан г ан ( 6 . 7 - раем). Гук ша рни ри ё р д а м ид а
а р а ла шт ир г ич икки хил тезлик билан (уз уки атр офи д а б ур ча к 
тезлиги coi ва уз а т м а уки атрофида к ушим ча п ла не т а р а й л а н м а
тезлик шг) х а р а к а т л а н а д и . Ок и б а т д а к у р и л м а д а г и гидродинамик 
в аз и ят яхшил а на ди.
Х,амма а р а ла ш т и р г и ч л а р ай л а н ма х а р а к а т тезлигининг кийма- 
тига кура икки тург а булинади: 1) секин х а р а к а т килувчи; 2 ) тез 
х а р а к а т килувчи. Аг ар п а р р а к чеккасининг а й ла н ма х а р а к а т
тезлиги 1 м / с а трофида булса, бундай ара ла шт и рг ич ла р (масалан,
якорли, рамали ва б ошка ) секин х а р а ка т килувчи аралаштиргич
136

---

6.5- раем.
Ш н екли ( а ) ва л ен та- 
ли ( б ) а р а л а ш т и р г и ч л а р .
6.6- раем.
Вибраци он а р а л а ш т и р -
гичли ку р и л м а
/ — у з а т м а ;
2 — кобик.; 
3
— в и б р а ц и о н
а р а л а ш т и р г и ч .
к,аторига киради. Тез х а р а к а т килувчи а р а л а ш т и р г и ч л а р д а
( м а с а л а н , винтли, турб ин ал и ва б о шк а ) а й л а н м а х а р а к а т тезлиги 
10 м / с гача етиб боради. А р а л а ш а ё т г а н суюк лик мухитдаги 
ги дрод и на ми к ре ж им г а кура х ам а р а л а ш т и р г и ч л а р н и н г х а р а к а т
килиш тезлиги д ар аж а с и н и белгилаш мумкин. Турбулент ва 
оралик, р е ж и м да и ш л ат и ла ё т га н а р а л а ш т и р г и ч л а р тез х а р а к а т
килувчи, л а м и н а р р е ж и м д а и шл атил аётГа ни эса секин х а р а к а т
килувчи а р а л а ш т и р г и ч л а р деб юритилади.
А р а л а ш а ё т г а н суюкликнинг 
г и дро д и на ми к 
режими
Р е й ­
нольдс мезонининг б ошка кури- 
ниши б ил ан аникл анади: