I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 7-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

5.4. KISLOТALAR (5 SOAТ)
54-DARS. KISLOТALAR ТARKIBI, ТUZILISHI VA NOMLANISHI.
Darsning maqsadi: O‘quvchilarga kislotalarning tarkibi, tuzilishi va nomlanishi haqida ilmiy tushunchalar berish.
Dars quyidagi reja asosida tashkil etiladi:

1. 
   Kislotalar haqida umumiy tushunchalar, ularning tarkibi va tuzilishlari.
   
2. 
   Kislotalarning nomlanishi.
   

O‘quvchilar §26 da tabiatda uchraydigan ba’zi kislotalar haqida dastlabki tushunchalarni o‘zlashtirishgan. Shu bilimlar asosida mavzuni tushuntirish maqsadga muvofiqdir.

• 
  Kislotalar deb tarkibida metall atomlariga almashina oluvchi vodorod atomlari hamda kislota qoldig‘idan iborat bo‘lgan murakkab moddalarga aytiladi.
  

• 
  Kislotalar tarkibidagi vodorodlar soni kislota qoldig‘ining valentligiga son jihatdan teng bo‘ladi, chunki vodorod bir valentlidir.
  
• 
  Kislotalar funksional guruhli moddalar toifasiga mansubdir.
  
• 
  Kislotalarning umumiy formulasi H_nK tarzida ifodalanadi: bu yerda K-kislota qoldig‘i; n-kislota qoldig‘ining valentligi.
  

K
islotalarning empirik va grafik tasvirlanishini quyidagicha ifodalash mumkin:

Nomlanishi. Kislotalarning nomi kislota qoldig‘i nomidan keltirib chiqariladi va «kislota qoldig‘i nomi + kislota» tarzida o‘qiladi.

Dars davomida o‘quvchilarning faolligini orttirish uchun quyidagi masalalarni yechish taklif etiladi:

1. 
   Тarkibida 2,4 % vodorod, 39 % oltingugurt, 58,6 % kislorod tutgan birikmaning formulasini aniqlang.
   
2. 
   Quyidagi kislotalardagi kislota hosil qiluvchi elementning valentligini aniqlang:
   

H₂S, H₂SO₃, H₂SO₄, H₂CrO₄, HMnO₄;
Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdan §48 ni o‘qish.
   
2. 
   Тayanch iboralarni izohlash.
   
3. 
   Savol va topshiriqlarni bajarish.
   
4. 
   Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko‘rish.