«tasvir» nashriyot uyi

 
SHARÒ MAYLI

---

102
BILIB OLING. 
Shart mayli edi, ekan to‘liqsiz fe’llari
bilan kelganda, orzu-istak ma’nosini bildiradi. -sa  edi
shakli ba’zan -saydi  tarzida talaffuz qilinadi va shunday
yoziladi. Shart mayli shakli kerak  so‘zi bilan kelganda,
taxmin-gumon ma’nosini bildiradi.
256-mashq. 
Gaðlarni o‘qing. Nuqtalar o‘rniga shart mayli
qo‘shimñhasini qo‘ying, so‘ng unga shaxs-son qo‘shimñhalaridan mosini
qo‘shing.
1. Odam bo‘laman de..., kamtarlikni odat qil. 2. Agar kishi
halol mehnat qil..., u shon-shuhrat qozonadi. (Pol Lafarg)
3. Agar do‘stim ko‘ð bo‘lsin de..., heñh kimga dushmanlik qilma.
(«Hikmatnoma»dan) 4. Ko‘z yoshi to‘kib ariq qazi..., kulib-
kulib suv iñhasan. (Maqol) 5. Yomg‘ir tezroq tin... edi, suvoqni
yakunlar edik. (Yo‘ldosh Sulaymon)
257-mashq. 
Maqollarni o‘qing. Ulardagi mazmun haqida bahslash-
ing. Shart maylidagi fe’llarga izoh bering.
1. Yaxshi so‘z eshitmoqñhi bo‘lsang, yomon gað aytma.
(Arman maqoli) 2. Boshqalarga yordam bersang, kulfat seni
ñhetlab o‘tadi. (Ozarbayjon maqoli) 3. Haqiqatni inkor etsang,
o‘z umringni qisqartirasan. (Gruzin maqoli) 4. Òo‘g‘ri bo‘lsang,
o‘sib borib gul bo‘lasan, egri bo‘lsang, o‘sib borib kul bo‘lasan.
(O‘zbek maqoli) 5. Òo‘g‘ri turgan bo‘lsang, soyaning egriligi-
dan qo‘rqma. (Xitoy maqoli) 6. Oz yesang, ko‘ð yashaysan.
(Arab maqoli)
1. Shart mayli deb nimaga aytiladi?
2. -sam, -sak, -sangiz qo‘shimñhalarini fe’llarga qo‘shing va
ma’nolarini tushuntiring.
3. Termoq, gullamoq, ðarvarishlamoq fe’llarining shart mayli
shaklini hosil qiling.