Taraqqiyoti va yozuv vositalari Reja Yozuvning paydo bo`lishi uchun turtki bo`lgan omillar. Shakldan harfga o`tish uchun zaruriyat

Bevosita aloqa bog`lash yo`li bilan buni amalga oshirish qiyin emas edi, biroq bu holda inson xotirasining mukammal emasligi tufayli ko`p axborotlar esdan chiqib qolgan, yo`qolgan. Bunga fazo hamda vaqt asosiy to`sik bo`lib, yozilgan so`zgina ulardan ustun kela olardi.

• Bevosita aloqa bog`lash yo`li bilan buni amalga oshirish qiyin emas edi, biroq bu holda inson xotirasining mukammal emasligi tufayli ko`p axborotlar esdan chiqib qolgan, yo`qolgan. Bunga fazo hamda vaqt asosiy to`sik bo`lib, yozilgan so`zgina ulardan ustun kela olardi.
• Buyumlardan dastlab mnemonika vositalari yoki «eslatuvchi» vositalar sifatida foydalanish zamonaviy Yozuvga olib keluvchi mashaqqatli uzoq yo`ldagi birinchi qadam bo`ldi. Bu vositalar fikrni uzatmas, balki uni faqat eslatardi. Biror narsani eslab qolish uchun ro`molning uchini tugish odati shundan qolgan.
• So`ngra buyumlarga konkret ma`no berila boshlagan. Ular oldindan kelishib olingan narsalarni bildiruvchi o`ziga xos signallar, shartli belgilar bo`lib hisoblangan. Cho`pxatga yoki daraxt tanasiga kertib belgi solish, tugunlar, tizimchalar, urush e`lon qilish vaqtida esa kamon o`qi va boshqa buyumlar Shunday shartli belgi vazifasini o`tagan. Buyumga ma`no birkitib qo`yishning bu usuli «buyumli Yozuv» deb atalgan.

• Qadimgi xitoylar ham hisob-kitob va yodda saqlash uchun tizimchalardagi tugunlardan foydalanganlar. Qadimgi xalqlarda vaqt hisobi ham ko`pincha tutunlar bilan olib borilgan. Eramizdan oldingi V asrda yashagan qadimgi Yunon mashhur tarixchisi Gerodot hikoya qilgan Doro kalendari bunga misol bo`la oladi.
• Gerodotning ta`kidlashicha, Eron shohi Doro I Skifiyaga yurish qilganida Dunay daryosiga maxsus qurilgan ko`prikdan o`tgan. Ko`prikni saqlash, qo`riqlash uchun Doro o`z ittifoqchisi bo`lmish ioniyaliklarni qoldirgan. Ularga oltmish tugunli kamar berib, bunday degan: «...Bu kamarni olinglar: endi gapimga quloq solinglar: mening skiflarga qarshi chiqqanimni ko`rishingiz bilanoq, shu vaqtdan boshlab har kuni bitta tugunni echaveringlar. Agar tugunlar bilan ko`rsatilgandagi kunlar tugasa-yu men shu vaqt ichida qaytmasam, o`z vatanlaringizga jo`nayveringlar. Hozircha ko`prikni qo`riqlanglar va uni mumkin qadar but saqlashga harakat qilinglar. Bu bilan menga katta yordam ko`rsatgan bo`lasizlar».
• Tugunlardan iborat kalendardan Sibir, Gvineya, Polineziya, SHarqiy Afrika xalqlari ham foydalangan.