Neft va gaz mahsulotlarini tashish va saqlash texnologiyasi

Gaz taqsimlash stansiyalari vazifasi.
Magistral gaz quvurlaridan shahar, qishloq va sanoat korxonalari gazlashtirish sistemalariga GRSlar orqali gaz beriladi (2. 22- rasm). GRSlarda gaz bosimi bu sistemalar uchun zarur bo‘lgan miqdorgacha pasaytirilib, bir xilda ushlab turiladi. GRSlarning shahar va korxona GRPlaridan farqi ularning magistral gaz quvurlaridan gaz olishidir. Shuning uchun ularning uskunalari magistral gaz quvurlaridagi ishchi bosimga, ya’ni 5,5 – 7,5 MPa ga mo‘ljallangan.
Bundan tashqari, GRSlarning gaz o‘tkazish qobiliyati juda katta bo‘ladi (100 – 200 ming m3/soat va undan katta). Shuning uchun GRSlarda bir nechta parallel o‘rnatilgan bosim sozlagichlar ishlati­ladi. GRSlarda gaz mexanik qo‘shimchalardan tozalanishi bilan birga, odorizatsiya ham qilinadi va gaz sarfi o‘lchanadi. Ba’zi bir GRSlarda bosimni pasaytirishdan oldin gazni isitish ham qo‘llaniladi. Bunga sabab gaz bosimi pasaytirish davrida gazning harorati juda pasayib ketadi va sozlagich klapanida gidratlar paydo bo‘lishi mumkin. Bun­day holning oldini olish uchun bosim sozlagichdan oldin maxsus gaz qizdirish uskunasi o‘rnatilib, u gazni bosim sozlagichga berishdan oldin haroratni oshirib beradi va klapanning muzlab qolishining oldini oladi. GRSlar shahar, qishloq va yirik sanoat korxonalarini gaz bilan ta’minlaganligi uchun undagi uskunalar ishdan chiqqanda gaz ta’minoti buzilmasligi uchun himoya avtomatikasi gazni berkitishga emas, balki rezerv tarmog‘ini ishga solishga mo‘ljallab tuzilgan. Shuning uchun GRSlarda PZK ishlatilmaydi.
Odatda, GRSlarda uch va undan ortiq sozlash tarmoqlari bo‘lib, ulardan biri rezerv, qolganlari ishchi tarmoqdir.
Har bir ishchi sozlash tarmog‘ida sozlash klapanidan tashqari, nazorat klapani ham o‘rnatilgan. GRSning normal ish rejimida ishchi tarmoqdagi nazorat klapani ochiq bo‘ladi. Chunki ularning ishchi tarmog‘idagi nazorat klapani ochiq turadi. Chunki ular ishchi bo­simdan yuqoriroq bosimga mo‘ljallanib sozlangan. Rezerv tarmoq

22- rasm. Gaz taqsimlash stansiyasi

(GRS) sxemasi:
1 – pnevmatik boshqariluvchi kran; 2 – RD – 80 bosim sozlagich; 3 – kran; 4 – vistsinli suzgich; 5 – gaz qizdirgich; 6 – chiqarib tashlash quvuri.
klapanlari hisobiy bosimdan pastroq bosimga sozlangan. Shu sababdan ular yopiq holda bo‘ladi. Agar asosiy ishchi klapan avariya holati bo‘yicha ochilib, chiqishdagi bosim oshib borsa, nazorat klapani ishga tushib, bosimning had­dan tashqari oshib ketishini to‘xtatadi va kerakli miqdorda ushlab turadi. Agarda asosiy ishchi klapan avariya holati bo‘lib yopilib, chiqishdagi bo­sim pasayib keta boshlasa, rezerv tarmoq ishga tushib, bosim pasayishi to‘xtatiladi.
Avtomatik GRSlar vaxtasiz ishlashga mo‘ljallangan bo‘lib, ularda nazorat o‘lchov jihozlari, himoya avtomatikasi, zadvijka va kranlarni uzoqdan boshqa-rish sistemalari va avariya signalizatsiya sistemalari bilan jihozlangan. Bunday GRSlarni ikkita operator uyidan turib boshqarib boradi. Agarda GRSda avariya holati ro‘y bersa, ikkala operator uyidagi ovozli va chiroqli signallar ishlab, operatorlarni GRSga kelishga chaqiradi. Ope-ratorlar uyi GRSdan 300 – 500 m masofada bo‘lishi kerak.

Gaz taqsimlash stansiyasining prinsipial sxemasi.

Sinov savollari:

1. 
   Gaz taqsimlash stansiyalari vazifasi nimadan iborat?
   
2. 
   Gaz taqsimlash stansiyalarida bajariladigan operatsiyalarni sanab bering?
   
3. 
   Oderatsiya jarayoni mohiyatini tushuntiring?