|
Adabiyotlar:
1.V.A.Skryagin. Mashinasozlik texnologiyasi bo’yicha tajriba ishlari. Leningrad «Mashinostroenie», 1974
2.Matalin A.A. mexanik ishlov berish texnologiyasi. Leningrad «Mashinostroenie», 1977
Minimal ulcham Amin=
Maksimal ulcham Amax=
Ukning bir joyga tegmasligi maydoni= Amin- Amax
Intervallar soni n=
Intervallar ulchami /n=
Intervallar chegarasi
|
Intervallar №
|
S
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
Yuqori
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pastgi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Chastotalar
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
O’qning bir joyga tegmasligi egriligining faktik ulchamlari:
Aniklik xisobi:
TAJRIBA ISHI №3
TANOVORLARGA TURLI KO’RINISHDA ISHLOV BERISH UCHUN STANOKLARDA BAZALASH VA MAXKAMLASH XATOLIKLARINI TEKSHIRISH
1. Topshiriq:
1.Detallarni bazalash va normal moslamalarda detallarni urnatishda xatolikni aniqlash.
2. Oltita nazariy tayanch nuqtalarning joylashuvini va qisish kuchi kuchlanishini keyingi urnatish xolatlari uchun aniqlash:
a) valiklarni markazlarda
b) valiklarni uch kulachokli patronda
v) disklarni uch kulachokli patronda
g) valikni prizmada
d) plitani (prizmani) moslamalarda
2. Uslubiy ko’rsatmalar.
Xom ashyoga ishlov berish vaqtida geometrik elementlarning xar bir xolatida ishlov berishda o’lchamlarni ushlab turuvchi fazoviy og’ishlarning xatoliklarini kelib chiqaruvchi asosiy sabablardan biri bu dastgoxda ishlov berishda uni noaniqlik bilan urnatishdir.
O’lchamni ushlab turib aniqlik bilan ishlov berish qat`iyan reglamentlanuvchi urnatish yuzalari soniga bog’liq; ularni yetarlichamasligi va ortiqchaligi urnatish aniqligini buzilishiga olib keladi.
Qattiq jismning fazodagi butunlay holatini aniqlashda uchta koordinata o’qi bo’yicha olg’a intilishi va uchta belgilangan o’q bo’yicha aylanish oltita erkinlik darajasini aniqlash kerak buladi.
Xom ashyoni dastgox yoki moslamaga o’rnatish jarayoni xom ashyoni bazalashda qullaniladigan bazalash va qotirishda mustaxkamligini ta`minlash baza deb ataladi.
Detalga ishlov berish mobaynida ishonchli orientirlash ishonchli qotirishni talab qiladi, bu xol keyingi xolatlarda buladi.
1. Ishlov berish vaqtida yuz beradigan kuch va moment ustunligida kuch va uning momentlarida kuchli tutashuv xosil bulishi.
2. Kuchli tutashuv kuchning ortib borishi va kuchli tutashuv momentlarining buzilishini takdim etadi.
Kuchli tutashuvda o’rnatish vaqtida hatolikni kelib chiqaradigan deformatsiyalar bulishi mumkin.
Bundan ko’rinib turibdiki, xom ashyo partiyalariga teskalarda, patronlarda, markazlarda va boshqa moslamalarda ishlov berish bir xil aniqlikda bulmaydi.
O’rnatish xatoligi detalni moslamaga o’rnatishda bazalash xatoligida b , qotirishda bazalash xatoligida z va moslamaning mustaxkamligiga olib keluvchi xom ashyo xolati xatoligi pr da ruy beradi.
,
Bu erda : u- o’rnatish xatoligi;
b- bazalash xatoligi;
z- maxkamlash xatoligi;
pr- moslamada xom ashyoning holati xatoligi.
Moslamaga detalni o’rnatish sxemasi detalning bazalangan yuzasini holatini kesuvchi asbobga nisbatini kurib chiqadi. CHunonchi 1-rasmda o’rnatish sxemasi ishlov berilayotgan yuzaning holatini moslamaning o’rnatish elementlaridan “X” masofada joylashganini nazarda tutadi. Bunga qaramasdan ishlov berilayotgan detalni qotirishda kurib chiqilayotgan o’rnatish sxemasiga nisbatan holatlar yuzaga kelishi mumkin.
Ushbu sabablarga keyingilar misol buladi:
1. Ishlov berilayotgan detal va moslamaning bazalanayotgan yuzalarining uslubiy shakllari;
2. Molsamaga detalni qotirishda bazalanayotgan yuzalarning yuza qatlamlari deformatsiyasi;
3. Qotirish vaqtida detalning siljishi.
1-rasm.o’rnatish xatoligi sxemasi
|
2 rasm. Prizma burchagining o’rnatish aniqligiga ta`siri
|
1 rasmda ishlov berilayotgan yuza (a) holatni o’rniga (b) holatni egallab u o’rnatish xatoligiga olib keladi.
Moslamaga xar xil detallarning yopishishi sharti bir xil emas, demakki, qotirishda o’rnatish xatoligi xam bir xil emas. SHuning uchun barcha detallarni qotirishda o’rnatish xatoligi qiymatlarida sozlangan partiya tasodifiy qiymat xisoblanadi.
z qotirish xatoligi ishlov berilayotgan detalga ta`sir ko’rsatayotgan qisish kuchlari natijasida detal va moslamada deformatsiyasida xosil buladi. SHunday qilib z moslamaning mustaxkamligiga, o’lchamlarga, shaklning aniqligiga, bazaviy yuzalarning tozaligiga va ishlov berilayotgan detalning mustaxkamligiga bog’lik.
Bazalash xatoligi b qabul qilingan ishlov berish sxemasida texnologik baza konstruktorlik bazasi bilan tug’ri kelmaganda o’rin tutadi.
Prizmaga tashqi silindrik yuzani o’rnatish xatoligi prizmadagi bazalash xatoligi diametri dopuskiga va konstruktorlik bazalarining joylashuviga bog’lik.
Prizmada bazalash xatoligi qiymatlarini ikkita Dmax va Dmin diametrli vallarning joylashuvidan kelib topamiz.
Sonlarni kurishdan
Bu erda ;
SHunday qilib ,
SHunga mos qilib topamiz:
Bu erdan ega bulamiz:
SHunday qilib
Tamomila esa
m va h o’lchamlariga asosan teng
joiz qilib
Tamomila qabul kilamiz.
Xosil bulgan δn, δm,va δv kattaliklar prizmaga o’rnatilgan silindr yuzali detalning xatoligi xisoblanadi.
Son bilan ifodalangan K1 ,K2 ,K3 xar xil burchaklar №1 jadvalda keltirilgan.
№1 jadval
Prizma burchagi
|
K1
|
K2
|
K3
|
600
900
1200
1800
|
1,5
1,21
1,08
1,00
|
0,5
0,21
0,08
0,00
|
1
0,7
0,58
0,5
|
O’rnatish xatoligi grafigi
Topshirik
Shponkali kanavkani frezerlik dastgoxida ishlov berishda valikni prizmaga urnatish va prizmaning turli burchaklaridagi bazalash xatoligini anilash.
Prizma burchagi
|
Detal
|
Bazalash xatoligi
|
|
1
|
2
|
3
|
faktik
|
Nazariy
|
600
|
|
|
|
|
|
900
|
|
|
|
|
|
1200
|
|
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: | 
