Mavzu: Qushlarning uchishiga moslanish belgilari, uchish belgilari. Guruh

kloakani hosil qiladi. O g iz b o ‘shlig‘ida tili bor. Ko'pchilik qushlarda uzun qiziloiigach kengayib jig ild o n n i hosil qiladi. Jig ild o n d a o g iz
so la k ta'sirida h ollanib yumshayadi. Oziq jigildondan bezli oshqozonga olib , u erda oshqozon shirasi bilan aralashadi. U erdan muskulli oshqozonga o iad i. Uning devori kuchli muskullardan iborat, bo^shliglda 
esa qushlar yutadigan mayda toshchalar boiad i. Oshqozon devori qattiq po‘st bilan qoplangan. Muskulli oshqozonda oziq eziladi.Qushlarning ichagi nisbatan kalta b o iib , uchi bir oz ingichka va kalta 
yobg‘on ichakdan iborat. Ular chegarasidan ikkita ko‘r o bsimta chiqadi. T okg'ri ichak bolmaganidan qushlar axlati ichakda xazim bolmaydi. Bu ular oglrligini kamayishiga yordam beradi. Ichakning keyingi qismi 
kengayib kloakani hosil boiadi. Kloakaga siydik va jinsiy bezlar y o ii ham 
ochiladi. Qushlar ingichka ichagi boshlangich qismi o ‘n ikki barmoq
ichakka tutashgan oshqozonosti bezi va jigar sekreti oziqni hazm qilishga yordam beradi.Qushlar uchishga
juda ko‘p energiya sarflaydi. Shuning uchun ular organizmida moddalar alma­shinuvi jadal kechadi. Qushlar juda ko‘p oziqlanadi. Mayda qushlar bir kunda o ‘z tanasi og‘irligidan ham ko‘proq ovqat eyishadi. Qushlar ichagida oziq juda tez hazm boiadi.


3. Nafas olish sistemasi.


Nafas olish sistemasi. Nafas olish organlarining tuzilishi organizmda gaz almashinuvining jadal kechishiga moslashgan. Qushlaming burun bo‘shlig‘idan uzun kekirdak boshlanadi (88- rasm). Kekirdak ko‘krak 
bo‘shlig‘iga kirib, ikkita bronxga bolinadi. Bronxlar boshlanadigan joyda kengayib, pastki hiqildoqni hosil qiladi. Hiqildoq devorlari suyak halqalardan iborat. Hiqildoqda joylashgan ovoz apparati sayroqi qushlarda 
ayniqsa yaxshi rivojlangan. Qushlar o‘pkasi g‘ovak boiadi. Bronxlar o‘pkada juda ko‘p mayda shoxchalarga boladi. Shoxchalar ketma-ket shoxlanib, juda ingichka uchi berk naychalar — bronxiolalami hosil qiladi. Bronxiolalar 
devori kapillyar qon tomirlari bilan qoplangan.Qushlar uchayotganda bir marta olingan havodan ikki marta nafas oladi. Bu jarayonda havo pufaklari katta ahamiyatga ega. Bronxlar shoxlaridan bir qismi o‘pkadan chiqib, muskullar va ichki organlar oraligi va naysimon suyaklar ichida joylashgan havo xaltalari bilan tutashadi. Yerda qushlar ко‘krak qafasining kengayishi va torayishi hisobiga nafas oladi. Qushlar uchganida ко‘krak qafasi qanotlaruchun tayanch bolgani sababli uning hajmi deyarli o ‘zgarmaydi. Nafas olish qushlar qanotini ko‘targanida havo pufakchalarining kengayishi, qanotini tushirganida torayishi bilan bogiiq. Nafas olish havo o ‘pka