Komilov dostonjon ikromovich 611-21 guruh 4-amaliy mashg’ulot topshirig’I

5-AMALIY MASHG’ULOT TOPSHIRIG’I

1.Massasi m₁=10 kg bo’lgan, v₁=4 m/s tezlik bilan harakatlanayotgan shap massasi m₂ = 4 kg, tezligi v₂=12 m/s bo’lgan boshqa bir shar bilan to’qiashadi. Urilishni to’g’ri noqayishqoq deb xisoblab, quyidagi ikki hol uchun sharlarning urilishdan keyingi tezligi u topilsin: 1) kichik shar shu yo’nalyashda harakatlanayotgan katta sharni quvib stadi; 2) sharlar bir-biriga tomon harakatlanadi.

Berilgan: m₁=10 kg v₁=4 m/s m₂ = 4kg ; v₂=12 m/s; 1)=? 2)=?

Formulasi: 1) P=m₂ v₂ –m₁ v₁ ;.v₁ =?

2) P=m₁ v₁ +m₂ v₂ ; v₂ =?;

Javob: 1) P=4*12-4*10=8kg*m/s; v₂ =P/m₂=8/4=2m/s;

2) P=10*4+4*12=88kg*m/s; v₁ =P/m₁=88/10=8.8m/s;

2.m₁=240 kg massali qayiqda m₂ = 60 kg massali odam turibdi. Qayiq v₂ = 2 m/s tezlik bilan suzmokda. Odam qayiq dan gorizontal yo’nalishda v = 4 m/s tezlgk bilan sakraydi (qayiqqa nisbatan). Qayiqning odam sakragandan keyingi harakat tezligi u quyidagi ikki hol uchun topilsin: 1) Odam qayiq harakatyi yo’nalishi tomonga sakraydi; 2) qayiq harakati yo’nalishiga qarama-qarshi tomonga sakraydi.

Berilgan: m₁=240 kg m₂ = 60 kg v₂ = 2 m/s v = 4 m/s; i=?

Formulasi: M=m₁+m₂ ; P=m₁ v₁ (+ --) m₂ v₂ ;

Javob: M=240+60=300kg;

1) P=240*2+60*4=720kg*m/s; i=P/M=720/300=2.4m/s;

2) P=240*2—60*4=240kg*m/s; i=P/M=240/300=0.8m/s;

3.Engilgina g’ildiraklar bilan ta’minlangan uzun taxta ko’rinishidagi aravacha polda turibli. Taxtaning bir uchida odam turibdi. Odamning massasi M=60 kg, taxtannng massasi m=20 kg. Agar odam taxta bo’ylab v =1 m/s tezlik bilan (taxtaga nisbatan) harakatlana boshlasa, aravacha qanday u tezlik bilan (polga nisbatan) harakatlana boshlaydi? G’ildiraklarning massasi va vtulkalarning ishqalanishi xisobga olinmasin.

Berilgan: M=60 kg .; m=20 kg ; v =1 m/s ; u=?

Formulasi: M*v=m*u;

Javob: 60*1=20*u ; u=3m/s;

4.Oldingi masalada: 1) agar odam taxtaning ikkinchi uchiga o’tsa, taxtaning siljishi: 2) odamning polga nisbatam kuch ishi; 3) aravacha-odam tizimi massalar markaziniig taxtaga va polga nisbatan ko’chish masofalarini d qandayligi topilsin. Taxtaning uzunligi 1 = 2 m.

Berilgan: L=2m; 1)=? ; 2)=? ; 3)=?

Formulasi: t=L/v ; 1) S=u*t ; 2) A= m*v/t * S; 3) d=S-L;

Javob: t=2/1=2s; 1) S=3*2=6m ; 2) A=20*1/2*6=60J; 3) d=6-2=4m;

5.Temiryo’l platformasiga qurol o’rnatilgan. Platformaning qurol bilan birgalikdagi massasi M=15 t. Qurol ufq qa nisbatan φ = 60° burchakostida yuqoriga, yo’l yo’nalishida o’q otadi. Agar o’qning massasi m = 20 kg va u u₂ = 600 m/stezlik bilan uchsa, tepki natijasida platforma qanday v₁ tezlik bilan orqaga yuradi?

Berilgan : M=15 t. φ = 60° m = 20 kg u₂ = 600 m/s ‘; v₁ =?

Formulasi : M* φ*v₁ =m*u₂ ;

Javob: 15*1000*v₁ =20*600 ; v₁ =12/15=0.8m/s

6-AMALIY MASHG’ULOT TOPSHIRIG’I

1.1) suvning; 2) karbonat angidrid SO2 ning; 2) osh tuzi NaCl ning nisbiy molekulyar

massasi MG aniqlansin.

1)M= 1*2+16=18g/mol ; 2) M=12+16*2=44g/mol ; 3) M=23+35.5=58.5g/mol

2.Sulfat kislota H2SO4 ning molyar massasi M topilsin.

M=1*2+32+16*4=98g/mol

3.1) karbonat angidrid; 2) osh tuzi molekulalarining massasi m1 aniqlansin.

1) M=12+16*2=44g/mol ;

2) M=23+35.5=58.5g/mol.

4.Sig’imi V=2 l bo’lgan idishda modda miqdori v= 0,2 mol bo’lgan kislorod bor. Gazning

zichligi ρ aniqlansin.

Berilgan: V=2l ; v=0.2mol; p=?

Formulasi: p=m/V=v*M/V;

Javob : p=0.2*32/(2*1000)=0.0032kg/m³ ;

5.Massasi m = 0,2 kg bo’lgan azotning modda miqdori ν va Molekulalar soni N aniqlansin.

Berilgan: m= 0.2 kg; v=? ; N=?

Formulasi: v=m/M ; N=m*N_A /M ;

Javob: v=0.2/(28*10^-3 )=7.14mol ; N=0.2*6*10²³ /(28*10^-3 )=42.8*10²³ ta;

6.Sig’imi V=3 l bo’lgan idishda massasi m=4 g bo’lgan kislorod bor. Gazning modda

miqdori ν va molekulalar soni N aniqlansin.

Berilgan:V=3l ; m=4g ; v=? ; N=?;

Formulasi: v=m/M ; N=m*N_A /M ;

Javob: v=4*10^-3 /32*10^-3 =125*10^-3 ; N=4*10^-3 *6*10²³ /(32*10^-3 )=750*10²⁰ ta;

7.Kislorod normal sharoitda sigimi V= 11,2 l bo’lgan idishni tuldirib turibdi. Gazning

modda miqdori v va uning massasi m aniqlansin.

Berilgan: V=11.2l ; v=? ; m=?

Formulasi: v=V/V_normal ; m=v*M;

Javob: v=11.2/22.4=0.5mol ; m=0.5*32=16g;

8.Agar zichligi ρ= 6,65-10~3

kg/m3

bo’lsa, sigimi V=3l °Ulgan idishni tuldirib turgan

vodorodning modda miqdori v aniqlansin.

Berilgan: ρ= 6,65-10~3kg/m³ ; V=3l ;v=?

Formulasi: v=m/M=p*V/M;

Javob: v=6.65*10³ *3*10^-3 /(2*10^-3 )=9975mol ;

9. Sig’mi V=0,5 l bo’lgan kolbada normal sharoitdagi gaz bor. Kolbadagi gaz

molekulalarining soni N aniqlansin.

Berilgan: V=0.5l ; N=?

Formulasi: N=V/V_normal *N_A;

Javob: N=0.5/22.4 *6.02*10²³ =134*10²⁰ ta

10. 1 g massali: 1) geliy; 2) uglerod; 3) ftor; 4) poloniy gazlarning xar birida nechtadan atom bor.

Formulasi: N=m*N_A /M ;

Javob: 1) N=1*10^-3 *6.02*10²³ /(4*10^-3 )=1.505*10²³ ta;

2) N=1*10^-3 *6.02*10²³ /(12*10^-3 )=501.67*10²⁰ ta;

3) N=1*10^-3 *6.02*10²³ /(38*10^-3 )=316.84*10²⁰ ta;

4) N=1*10^-3 *6.02*10²³ /(210*10^-3 )=28.67*10²⁰ ta;